Month: September 2024

1) Քառանկյան կողմերը հարաբերում են, ինչպես 3:4:5:7: Գտե՛ք քառանկյան կողմերը, եթե պարագիծը 380սմ է։

380 : 19 = 20
ա) 20
բ) 60
գ) 80
դ) 100
ե) 140

2) ABCD ուռուցիկ քառանկյունում <A = 20^o , <B = 90^o, իսկ C անկյունը 30^օ-ով մեծ է D անկյունից։ Գտե՛ք <C-ն և <D-ն։

90 + 20 = 110
250 – 30 = 220
220 : 2 = 110
110 + 30 = 140

3) Քանի՞ կողմ ունի ուռուցիկ բազմանկյունը, եթե նրա անկյունների գումարը 540^o է։

180(n – 2) = 540
540 : 180 = 3
3 + 2 = 5
5 – 2 = 140
Հինգը հատ կլինի

4) Գտե’ք ուռուցիկ քառանկյան անկյունները, եթե դրանցից մեկը մյուսներից մեծ է համապատասխանաբար 10^o-ով, 20^o-ով, 30^o-ով։

10 + 20 + 30 = 60
360 + 60 = 420
420 : 4 = 105
105 – 10 = 95
105 – 20 = 85
105 – 30 = 75

5) Գտե’ք ուռուցիկ հնգանկյան անկյունները, եթե դրանք համեմատական են 5, 6, 4, 6, 6 թվերին։

6 + 6 + 6 + 5 + 4 = 27
540 = 27x
540 : 27 = 20
20 x 6 = 120
20 x 5 = 100
20 x 4 = 80

Լրացուցիչ աշխատանք (տանը).

1) Գտե՛ք ABCD քառանկյան պարագիծը, եթե AB = 12սմ, BC = 21սմ, CD = 14սմ, AD = 15սմ։

12 + 21 = 33
33 + 14 = 47
47 + 15 = 63

2)Հնգանկյան կողմերը հարաբերում են, ինչպես 2:3:5:7:8: Գտե՛ք հնգանկյան պարագիծը, եթե դրա ամենամեծ կողմը 16սմ է։

3)Գտե՛ք ուռուցիկ քառանկյան անկյունները, եթե դրանք համեմատական են 1, 2, 4, 5 թվերին։

1045 թ. Անիի Բագրատունյաց թագավորության անկումից հետո դեռ գոյություն ունեին Վանանդի (Կարսի), Տաշիր-Ձորագետի (Լոռու) և Սյունիքի հայկական թագավորությունները։
Բացի հայկական հիշյալ թագավորություններից՝ Հայաստանի
հյուսիս-արևելյան և հարավային լեռնային վայրերում իրենց ինքնավարությունը պահպանում էին մի շարք հայկական իշխանություններ (Արցախի Խաչենի իշխանությունը, Սասունի, Մոկաց լեռնային իշխանությունները և այլն): Այդուամենայնիվ, վերոհիշյալ հայկական թագավորություններն ու իշխանությունները չկարողացան լուրջ դեր ստանձնել երկրի միավորման գործում և զերծ պահել երկիրն արտաքին ներխուժում­ներից։

Բյուզանդիայի քաղաքականությունը Հայաստանում։
Հայաստանի մեծագույն մասի բռնակցումից հետո Բյուզանդիայի նպատակն էր հայերին իրեն ենթարկել թե՛ քաղաքական, թե՛ կրոնական և թե՛ մշակութային առում­ներով։ Առաջնահերթ խնդիրներից էին Հայաստանի ռազմական ուժերի թուլացումն ու ոչնչացումը։ Հաջորդ նպատակն էր Հայոց եկեղեցու վերահսկողությունն իր ձեռքն առնելը։ Իր նպատակներին հասնելու համար Բյուզանդիան նվաճված հայկական տարածքների կառավարիչներ էր նշանակում հիմնականում ծագումով հույներին։ Հայ պաշտոնյաները կա՛մ հեռացվում էին պաշտոններից կա՛մ էլ վարում երկրորդական և ստորադաս պաշտոններ։ Հայաստանի ռազմական ուժերը թուլացնելու նպատակով կիրառվեց նախ և առաջ հայերին Հայաստանից գաղթեցնելու (տեղահանելու) քաղաքականությունը։ Բյուզանդիան հայ իշխաններին կայսրության՝ Հայաստանից արևմուտք ընկած տարածքներում շնորհում էր բարձր պատվաստիճաններ և ընդարձակ կալվածքներ։ Ազնվականների և նրանց ռազմական ուժերի հետ միասին հայրենիքից գաղթում էին նաև արհեստավորներն ու գյուղացիները։ Ամենաաղետայինը, սակայն, եղավ այն, որ որոշ ժամանակ անց լուծարվեց տեղական հայկական զորքերի մեծ մասը, և դրանց փոխարեն բերվեցին բյուզանդական վարձկան զինվորներ։ Լեռնաշխարհի ընդարձակ տարածքներում գերիշխող նախարարական համակարգը, ըստ էության, փլուզվեց։ Այն պահպանվեց միայն անմատչելի լեռնային շրջաններում։ Հայոց եկեղեցու նկատմամբ վերահսկողություն հաստատելու նպատակով բյուզանդացիների նախաձեռնությամբ նվաճված հայկական հողերում
հիմ­նադրում էին քաղկեդոնական եկեղեցիներ և համայնքներ։ Նպատակն էր հեշտացնել հայերին դավանափոխ անելու գործը, ինչպես նաև ամուր հենարան ստեղծել նվաճված տարածքներում։ Ավելին՝ կաթողիկոսությունն Անիից տեղափոխվեց արևմուտք՝ Կոստանդնուպոլիս, իսկ հետո՝ Սեբաստիա։ Որոշ ժամանակ անց կաթողիկոս Պետրոս Գետադարձը կանչվեց Կոստանդնուպոլիս (1049 թ.) և մի քանի տարի այնտեղ պահվեց «պատվավոր աքսորում»։ «Կոստանդնուպոլիսյան
գերության» արժանացավ նաև հաջորդ կաթողիկոսը։ Այսպիսով՝ Բյուզանդիայի վարած վարչական և կրոնական քաղաքականության պատճառով հայ ժողովրդի ռազմական և դիմադրական ուժն աստիճանաբար պակասում էր։ Կայսրության արևելյան սահմանները թուլացան, և տարածաշրջանը շուտով անպաշտպան մնաց սելջուկների առջև:

ԲԱՌԱՐԱՆ
կայազոր — քաղաքում կամ բերդում տեղավորված զորք (մշտական կամ ժամանակավոր)

Առաջադրանք
1. Ներկայացրո՛ւ։ Ի՞նչ քաղաքականություն էր վարում Բյուզանդիան Հայաստանի մեծագույն մասի բռնակցումից հետո:
Բյուզանդիան Հայաստանի մեծագույն մասի բռնակցումից հետո փորձում էր հայերին կրոնափոխ անել և մնացած զորքը լուծարել։

Սելջուկները Հայաստանում
Սելջուկների նախնիները Միջին Ասիայի թյուրքալեզու քոչվոր ցեղերից էին։ Կոչվել են իրենց առաջնորդի՝ Սելջուկի անունով։ Մոտ X դ. վերջերին Սելջուկն ու իր ժողովուրդն իսլամ ընդունեցին։ Ծառայության անցնելով Աբբասյան խալիֆայության զորքերում՝ սելջուկներն իրենց ռազմական հմտությունների շնորհիվ աստիճանաբար ընդլայնեցին իրենց քաղաքական և ռազմական հնարավորությունները: Աբբասյանների թուլացմանը զուգընթաց ավելի ուժեղացող սե լջուկներն աստիճանաբար շարժվեցին դեպի Պարսկաստան, իսկ հետո՝ Հայաստան։ Այդ ժամանակ Հայաստանն արդեն մնացել էր բյուզանդական կայազորի պաշտպանության հույսին։ Բյուզանդական կայազորը, ինչպես գիտենք, կազմված էր հիմ­նականում օտարերկրյա վարձկաններից։ Դրանք այնքան էլ շահագրգռված չէին հեռավոր երկրի ու օտար ժողովրդի պաշտպանությամբ։ Հայաստանում տեղական ուժերը բավարար չէին, որ կարողանային երկիրն ու ժողովրդին պաշտպանել օտարներից և թույլ չտալ, որ նրանք մշտական բնակություն հաստատեն այստեղ։

Հայաստանի նվաճումն ու հայերի զանգվածային արտագաղթը։
Անիի Բագրատունյաց թագավորության անկումից երկու տարի անց՝ 1047 թ., սելջուկները ներխուժեցին Հայաստան։ Օգտվելով բյուզանդական բանակի անգործությունից՝ նրանք գրավեցին և հիմ­նահատակ ոչնչացրին արհեստագործության ու առևտրի խոշորագույն կենտրոն Արծն քաղաքը (1049 թ.)։ Դեպի Հայաստան սելջուկյան պարբերաբար կրկնվող արշավանքներից մեկը՝ 1054 թ. արշավանքը, գլխավորում էր անձամբ սելջուկյան պետության ղեկավար Տուղրիլ բեկը։ Այս անգամ նրանք տեղտեղ՝ հատկապես Կարինում, Կարսում և Մանազկերտում, հանդիպեցին լուրջ դիմադրության։ Այդուամենայնիվ, սելջուկները կողոպտեցին, հրկիզեցին և ոչնչացրին երկրի հարուստ քաղաքներից շատերը, բազմաթիվ ավաններ ու գյուղեր։ Այս փուլում սելջուկների արշավանքները նաև նվաճված տարածքներում թյուրքական ցեղախմբերի բնակեցման նպատակ էին հետապնդում։ Տուղրիլ բեկի արշավանքների հետևանքով մեծապես թուլացան Հայաստանի և Բյուզանդիայի արևել­յան պաշտպանական գծերը, և հեշտացավ Հայաստանի ու Փոքր Ասիայի նվաճումը։ Իրավիճակը չշտկվեց, երբ բյուզանդացիները, հասկանալով իրենց վարած քաղաքականության սխալը, սկսեցին հայ բնակչության հարկերը թեթևացնելու և սիրաշահելու քաղաքականություն վարել։ 1064 թ. Անիի գրավումից հետո սելջուկների և բյուզանդացիների վճռական բախումը տեղի ունեցավ 1071 թ. Մանազկերտի մոտ։ Այս ճակատամարտում Ալփ Արսլանի գլխավորությամբ սելջուկները ջախջախեցին բյուզանդացիներին, իսկ նրանց կայսրը գերի ընկավ։ Այդուհետ Բյուզանդիայի կայսրերը ստիպված եղան հրաժարվել իրենց արևելյան տարածքների վերջին մնացորդներից: Սելջուկներն աստիճանաբար վերահսկողություն հաստատեցին Փոքր Ասիայի կենտրոնի նկատմամբ։ Հայաստանն ամբողջությամբ ներառվեց սելջուկների հսկայածավալ կայսրության մեջ։ Սելջուկների կրկնվող արշավանքների հետևանքով աստիճանաբար մեծ ծավալ ստացավ հայության՝ Բյուզանդիայի կայսրերի քաղաքականությամբ սկսված գաղթը դեպի հարավարևմուտք (Կիլիկիա) և հյուսիս (Վրաստան)։

Առաջադրանք

• Բացատրի՛ր։ Ինչո՞վ էր պայմանավորված 1071 թ.
  Մանազկերտի ճակատամարտում Բյուզանդիայի
  պարտությունը։

•  Անիի գրավումից հետո սելջուկների և բյուզանդացիների վճռական բախումը տեղի ունեցավ 1071 թ. Մանազկերտի մոտ։ Այս ճակատամարտում Ալփ Արսլանի գլխավորությամբ սելջուկները ջախջախեցին բյուզանդացիներին, իսկ նրանց կայսրը գերի ընկավ։ Այդուհետ Բյուզանդիայի կայսրերը ստիպված եղան հրաժարվել իրենց արևելյան տարածքների վերջին մնացորդներից: Սելջուկներն աստիճանաբար վերահսկողություն հաստատեցին Փոքր Ասիայի կենտրոնի նկատմամբ։

• ‘Վերլուծի՛ր։ Ի՞նչ հետևանքներ ունեցան
  Բյուզանդիայի քաղաքականությունն ու
  սելջուկների արշավանքները հայության համար։

Սելջուկներն աստիճանաբար վերահսկողություն հաստատեցին Փոքր Ասիայի կենտրոնի նկատմամբ։ Հայաստանն ամբողջությամբ ներառվեց սելջուկների հսկայածավալ կայսրության մեջ։ Սելջուկների կրկնվող արշավանքների հետևանքով աստիճանաբար մեծ ծավալ ստացավ հայության՝ Բյուզանդիայի կայսրերի քաղաքականությամբ սկսված գաղթը դեպի հարավարևմուտք (Կիլիկիա) և հյուսիս (Վրաստան)։

Մարդու օրգաններ, բջիջ, հյուսվածք, օրգան- համակարգեր, հյուսվածքներ, դրանց տեսակները:

Բնագիտության ֆլեշմոբ

Արված Է

1.ինչ է նշանակում «ֆիզիկա» բառը
Ֆիզիկա նշանակում է բնություն, գալիս է հուներենից։ Ուսումնասիրում է բնության երևույթները։
2.որն է ֆիզիկայի հիմնական խնդիրը
Ֆիզիկայի հիմնական խնդիրը շրջակա աշխարհը և այնտեղ տեղի ունեցող երևույթները բացատրելն է։
3.ինչ է ուսումնասիրում ֆիզիկան
Ֆիզիկան ուսումնասիրում է նյութերի մարմինների փոփոխությունների, բնության օրենքներն։
4.քննարկել  ինչ է բնությունը
Բնությունը այն ամենն է, ինչը շրջապատում է մեզ։
5.ինչ ես հասկանում բնության երևույթ ասելով
Մթնոլորտային ազդեցության հետևանքով առաջացող երևույթներին անվանում են բնության երևույթ։
6.ինչ է նյութը։
Նյութը մասնիկների ամբողջությունն է, որից կազմված է մարմինը։
7.թվարկել ֆիզիկական երևույթների տեսակները
Ջերմային, էլէկտրական, մեխանիկական, ձայնային, լույսային, մագնիսական։
8.ինչ է ֆիզիկական մարմինը:
Ֆիզիկական մարմինը այն նյութական օբյեկտն է, որն ունի զանգված, որոշակի ձև ու ծավալ։
9.Բերեք օրինակներ:
Օրինակ՝ ջուր, ավազի հատիկ, քար, փայտ։
10.ինչ է մատերիան
Այն ամենը, ինչ գոյություն ունի տիեզերքում` երկնային մարմիններ, բույսեր, կենդանիներ և այլն, գիտության մեջ անվանում են մատերիա:
11.ինչպես ենք գիտելիքներ ձեռք բերում բնության երևույթների մասին
Բնության երևույթների մասին գիտելիք ենք ձեռք բերում փորձերի և դիտումների միջոցով:
12.ինչ է փորձը և ինչով է այն տարբերվում դիտումից
Փորձով կարելի է մի քանի անգամ ուսումնասիրել երևույթն ու տարբեր չափումներ կատարել, իսկ դիտումը դու չես կարող մի քանի անգամ կրկնել:
13. Ինչ է վարկածը։ Ինչ է օրենքը։
Վարկածը երևույթի մասին արված ենթադրությունն է: Օրենքը դա բնության երևույթների միջև կապերն է, այն բացատրում են իրենց տվյալ երևույթի պատճառները։
14.Ինչ է նշանակում չափել որևէ ֆիզիկական մեծություն:
Չափել ֆիզիկական մեծությունը՝ նշանակում է այն համեմատել նույնատիպ մեծության հետ, որն ընդունված է որպես միավոր։
15.Երկարության հիմնական և այլ  միավորները: Չափման գործիք
Երկարության չափման միավորն է 1մ, ժամանակինը՝  1 վրկ, զանգվածը ՝ 1 կգ:
16․Երկարության հիմնական և այլ  միավորները:Չափման գործիք
Երկարության չափման միավորն է 1մ, ժամանակինը՝  1 վրկ, զանգվածը ՝ 1 կգ:
17.Ինչ է չափիչ սարքի սանդղակ
Չափիչ սարքի բաժանումների գծիկները և որոշ գծիկների մոտ գրված թվերը միասին անվանում են չափիչ սարքի սանդղակ։
18․Որն է չափիչ սարքի չափման սահմանը
Չափիչ սարքի սանդղակի ամենամեծ արժեքը կոչվում է սարքի չափման սահման։
19․Ինչն են անվանում սանդղակի բաժամնման արժեք
Երկու հարևան գծիկների միջև եղած հեռավորությունը կոչվում է սանդղակի բաժանման արժեք:
20.Ինչից է կախված չափման սխալը
Չափման սխալը կախված է բաժանման արժեքից և հավասար է բաժանման արժեքի կեսին:
21.Ինչն են անվանում մեխանիկական շարժում
Մեխանիկիական շարժում են կոչվում ժամանակի ընթացքում մարմնի դիրքի փոփոխությունը այլ մարմինների նկատմամբ։
22.որ մարմինն են անվանում հաշվարկման մարմին
Այն մարմինը, որի նկատմամբ դիտարկվում է այլ մարմինների շարժումը, կոչվում է հաշվարկման մարմին։
23.Ինչն են անվանում նյութական կետ
Այն մարմինը, որի չափերը տվյալ պայմաններում կարելի է անտեսել, կոչվում է նյութական կետ:
24.Ինչն են անվանում շարժման հետագիծ
Շարժման հետագիծ են անվանում այն գիծը, որով շարժվում է այդ մարմինը։
25.Ինչն են անվանում մարմնի անցած ճանապարհ
Մարմնի անցած ճանապարհը դա այն ճանապարհն է, որը անցել է նշված մարմինը
26.Ինչով է տարբերվում հետագիծն անցած ճանապարհից:
Հետագիծը, դա այն գիծն է, որով տվյալ պահին մարմինը շարժվում է, իսկ անցած ճանապարհը դա, այդ հետագծի երկարության չափն է։
27.Ո՞ր շարժումն է կոչվում հավասարաչափ:
Այն շարժումը, որի ընթացքում մարմինը կամայականչ հավասար ժամանակամիջոցում անցնում է հավասար ճանապարհ անվանում են hավասարաչափ շարժում։
28․Ո՞ր մեծությունն է կոչվում հավասարաչափ շարժման արագություն ՝գրել բանաձևը
Հավասարաչափ շարժման արագությունը ֆիզիկական մեծություն է, որը հավասար է մարմնի անցած ժանապարհի հարաբերությանն այն ժամանակամիջոցին, որի ընթացքում մարմինն անցել է այս ճանապարհը:

Բանաձև
արագությունը=ժանապարհ:ժամանակամիջոց
V = S : t
29.Ի՞նչ միավորներով է չափվում արագությունը՝ՄՀ-ում
Արագության չափման միավորներ են՝ 1 կմ/ժ, 1 մ/վ:
30.Ինչպե՞ս որոշել հավասարաչափ շարժվող մարմնի անցած ճանապարհը,եթե հայտնի է նրա արագությունը ու շարժման ժամանակը,գրել բանաձևը
Հավասարաչափ շարժվող մարմնի անցած ճանապարը գտնելու համար, պետք է գտնել արագության և շարժման ժամանակի արտադրյալը:

Բանաձև
ճանապարը=արագությունxժամանակամիջոց
S = V · t
31.Ինչպե՞ս որոշել հավասարաչափ շարժման ժամանակը,եթե հայտնի են մարմնի արագությունն ու ճանապարհը,գրել բանաձևը:
Հավասարաչափ շարժման ժամանակը գտնելու համար, պետք է գտնել ժանապարհի և արագության քանորդը:

Բանաձև
ժամանակամիջոց = ճանապարը : արագություն
t = S : V
32․Ինչպե՞ս է շարժվում մարմինը,եթե նրա վրա այլ մարմիններ չեն ազդում
33․Ո՞ր երևույթն է կոչվում իներցիա
Այլ մարմինների ազդեցության բացակայությամբ մարմնի դադարի կամ ուղղագիծ շարժման վիճակը պահպանելու երևույթը կոչվում է իներցիա:
34․Մարմնի ո՞ր հատկությունն է կոչվում իներտություն
Այլ մարմինների ազդեցության բացակայության դեպքում մարմնի՝ իր արագությունը հաստատուն պահելու հատկությունը կոչվում է իներտություն։
35.Ո՞ր մեծությունն են անվանում մարմնի զանգված
Մարմնի իներտության քանակական չափն անվանում են զանգված։
36.Ինչպե՞ս կարելի է չափել մարմնի զանգվածը
Գործնականում զանգվածի չափման համար կիրառվում են նաև այլ միավորներ, օրինակ՝ տոննա, ցենտներ, կիլոգրամ, գրամ և միլիգրամ
37.Ի՞նչ միավորներով է արտահայտվում զանգվածը
Ֆունտ, ցենտներ, կիլոգրամ, գրամ ,միլիգրամ, տոննա, կարատ, պուդ, ունցիա։
38.Ի՞նչն է զանգվածի չափանմուշը, միավորների ՄՀ-ում
Տարբեր մարմինների զանգվածների որոշումը լծակավոր կշեռքի և կշռաքարերի միջոցով
39.Ո՞ր մեծությունն է կոչվում նյութի խտություն
Նյութի խտություն կոչվում է այն ֆիզիկական մեծություը, որը հավասար է մարմնի զանգվածի և ծավալի հարաբերությանը։
40.Ինչպե՞ս է որոշվում նյութի խտությունը (բանաձևը)
Խտությունը որոշելու համար հարկավոր է զանգվածը բաժանել ծավալին։
ρ=m/v
41.Ի՞նչ միավորներով  է արտահայտվում նյութի խտությունը
ՄՀ-ում խտությունը հավասար է 1կգ/մ³
42.Ինչպե՞ս կարելի է հաշվել մարմնի ծավալը,եթե հայտնի են նրա զանգվածը և նրա խտությունը (բանաձևը)
Մարմնի ծավալը հավասար է մարմնի զանգվածի և խտության հարաբերությանը։
43.Ինչպե՞ս կարելի է հաշվել մարմնի զանգվածը,եթե հայտնի են նրա ծավալը և նյութի խտությունը (բանաձևը)
Մարմնի զանգվածը հավասար է մարմնի խտության և ծավալի հարաբերությանը։
Ինչն են անվանում մեխանիկական շարժում
Մեխանիկիական շարժում են կոչվում ժամանակի ընթացքում մարմնի դիրքի փոփոխությունը այլ մարմինների նկատմամբ։
44.բերել մեխանիկական շարժման օրինակներ
Բիլիարդի գնդիկը փոխում է իր դիրքը սեղանի նկատմամբ, խնձորը փոխում է իր դիրքը ծառի նկատմամբ, մեքենայի շարժումը ծառերի նկատմամբ։
45.որ մարմինն են անվանում հաշվարկման մարմին
Այն մարմինը, որի նկատմամբ դիտարկվում է այլ մարմինների շարժումը, կոչվում է հաշվարկման մարմին։
46.Ինչն են անվանում նյութական կետ
Այն մարմինը, որի չափերը տվյալ պայմաններում կարելի է անտեսել, կոչվում է նյութական կետ:
47.Որ դեպքում մարմինը կարելի է համարել նյութական կետ, որ դեպքում՝ ոչ
Տվյալ պայմաններում նյութական կետ ասելով պետք է հասկանալ, որ միևնույն մարմինը որոշ շարժումների դեպքում կարելի է համարել նյութական կետ, իսկ որոշ շարժումների դեպքում՝ ոչ:
48.Ինչն են անվանում շարժման հետագիծ
Շարժման հետագիծ են անվանում այն գիծը, որով շարժվում է այդ մարմինը։
49.Ինչն են անվանում մարմնի անցած ճանապարհ
Մարմնի անցած ճանապարհը դա այն ճանապարհն է, որը անցել է նշված մարմինը
50.Ինչով է տարբերվում հետագիծն անցած ճանապարհից:
Հետագիծը, դա այն գիծն է, որով տվյալ պահին մարմինը շարժվում է, իսկ անցած ճանապարհը դա, այդ հետագծի երկարության չափն է։
51.Ո՞ր շարժումն է կոչվում հավասաաչափ:
Այն շարժումը, որի ընթացքում մարմինը կամայականչ հավասար ժամանակամիջոցում անցնում է հավասար ճանապարհ անվանում են hավասարաչափ շարժում։
52.Ո՞ր մեծությունն է կոչվում հավասարաչափ շարժման արագություն ՝գրել բանաձևը
Հավասարաչափ շարժման արագությունը ֆիզիկական մեծություն է, որը հավասար է մարմնի անցած ժանապարհի հարաբերությանն այն ժամանակամիջոցին, որի ընթացքում մարմինն անցել է այս ճանապարհը:

Բանաձև
արագությունը=ժանապարհ:ժամանակամիջոց
V = S : t
53․Ի՞նչ միավորներով է չափվում արագությունը՝ՄՀ-ում
Արագության չափման միավորներ են՝ 1 կմ/ժ, 1 մ/վ:
54․Ինչպե՞ս որոշել հավասարաչափ շարժվող մարմնի անցած ճանապարհը,եթե հայտնի է նրա արագությունը ու շարժման ժամանակը,գրել բանաձևը
Հավասարաչափ շարժվող մարմնի անցած ճանապարը գտնելու համար, պետք է գտնել արագության և շարժման ժամանակի արտադրյալը:

Բանաձև
ճանապարը=արագությունxժամանակամիջոց
S = V · t
55.Ինչպե՞ս որոշել հավասարաչափ շարժման ժամանակը,եթե հայտնի են մարմնի արագությունն ու ճանապարհը,գրել բանաձևը:
Հավասարաչափ շարժման ժամանակը գտնելու համար, պետք է գտնել ժանապարհի և արագության քանորդը:

Բանաձև
ժամանակամիջոց = ճանապարը : արագություն
t = S : V
56.Ի՞նչ է բնութագրում ուժը:
Ուժը բնութագրում է մարմինների փոխազդեցության քանակական չափը։
57.Ո՞ր ուժն է կոչվում 1 նյուտոն (1Ն):
1 նյուտոնն այն ուժն է, որի ազդեցությամբ 1կգ զանգվածով մարմինը 1 վարկյանում իր արագությունը փոխում է 1մ/վ-ով։
58.Ինչպիսի՞ մեծություն է ուժը:
Ուժը վեկտորական մեծություն է։ Ուժ կոչվում է այն ֆիզիկական մեծությունը, որի միջոցով քանակապես նկարագրում են մարմինների փոխազդեցւթյունը։
59.Ո՞ր ֆիզիկական մեծություններն են վեկտորական, և որոնք՝ սկալյար
Սկայլարը ունի արժեք, իսկ վեկտորականը ուժը ունի ուղղություն։
60․Ի՞նչ բանաձևով է որոշվում ծանրության ուժը
Այն ուժը, որով Երկիրը ձգում է մարմինները, կոչվում է ծգողության ուժ։
61.Ո՞ր երևույթն է կոչվում դեֆորմացիա
Արտաքին ազդեցության հետևանքով մարմնի ձևի և չափերի փոփոխությունը կոչվում է դեֆորմացիա։
62.Դեֆորմացիայի օրինակների քննարկում
Օրինակ՝ եթե պողպատից պատրաստված զսպանակը սեղմենք, ապա նա կփոխի իր ձևը, այսինքն` կդեֆորմացվի: Եթե հեռացնենք ձեռքը, ապա առաձգականության ուժի շնորհիվ զսպանակը կվերականգնի իր սկզբնական ձևը և չափերը:
63.Ո՞ր դեֆորմացիան է կոչվում առաձգական, որը՝պլաստիկ: Բերել օրինակներ
Առաձգական դեֆորմացիայի դեպքում ուժի ազդեցությունը վերացնելուց հետո մարմինները վերականգնում են իրենց սկզբնական ձևը և չափերը: Պլաստիկ ձևափոխության ենթարկված մարմինը չի վերականգնում իր նախկին ձևը և չափերը: Օրինակ՝ պլաստիլինը, կավը, խմորը, դեֆորմացնելիս նրանցում առաձգականության ուժ չի ծագում և նրանք չեն վերականգնում իրենց ձևը: Դա պլաստիկ դեֆորմացիա է։ Երբ ծանրոցը դնում ենք հենարաններ ունեցող տախտակի վրա, տախտակը ճկվում է։ Նրա մեջ առաջացած առաձգականության ուժը բեռի վրա ազդում է ուղղաձիգ դեպի վեր և հավասարակշռում է ծանրոցի կշիռը։ Բեռը հեռացնելուց հետո տախտակը վերականգնում է իր ձևը, հետևաբար նրա դեֆորմացիան առաձգական է: 
64.Ո՞ր ուժն են անվանում ծանրության ուժ
Այն ուժը,որով Երկիրն է դեպի իրեն ձգում որև մարմին,կոչվում է ծանրության ուժ:
65.Ինչպե՞ս է կախված ծանրության ուժը մարմնի զանգվածից
Ծանրության ուժը կախված է մարմնի զանգվածից, ընդ որում, որքան մեծ է մարմնի զանգվածը, այնքան մեծ է նրա վրա ազդող ծանրության ուժը:
66.Ո՞ր ուժն են անվանում առաձգական ուժ,և ինչպե՞ս է այն ուղղված:
Առաձգական ուժը այն ուժն է որը առաձգական դեֆորմացիաի ժամանակ հետ է բերում մարմնի սկզբնական ձևը, այն միշտ ուղղված է ազդեցության հակառակ կողմ:
67.Հուկի օրենքի ձևակերպում
Առանձնական  դեֆորմացիայի ժամանակ տվյալ մարմնում առաջացած ուժն ուղիղ համեմատական է դեֆորմացիայի չափին:
68.Հուկի օրենքն արտահայտող բանաձևը
Fառ=kx
69.Ի՞նչ կառուցվածք ունի ուժաչափը
Ուժաչափի հիմնական մասը զսպանակ է, որը վերջանում է կեռիկով։ Զսպանակին ամրացված է ցուցիչ։ Երբ զսպանակի կեռիկի վրա ուժ է ազդում, այն սահում է ուժաչափի հենքին ամրացված սանդղակի վրայով և ցույց է տալիս ուժի համապատասխան արժեքը։
70.Ո՞ր օրենքի վրա է հիմնված ուժաչափի աշխատանքը
Ուժաչափի աշխատանքը հիմնված է Հուկի օրենքի վրա:
71.Բերել շփման առկայությունը հաստատող օրինակներ:
Շփման առկայությունը հաստատելու համար պետք է դիտարկենք և բերենք օրինակՕրինակ՝ փորձենք շարժել սեղանին դրված ծանր գիրքը՝ նրա վրա ազդող հորիզոնական ուղղված ուժով: Կնկատենք, որ ազդող ուժը բավականաչափ փոքր է, այսինքն գիրքը դադարի վիճակում է: Եվ սկսում է շարժվել միայն այն դեպքում, երբ ազդող ուժ է լինում: Այդ ուժը մարմնի և սեղանի մակերևույթների միջև առաջացած դադարի շփման ուժն է
72.Ինչո՞վ է պայմանավորված շփումը
Շփման ուժը պայմանավորված է շփման ուժի մեծության և շփվող մարմինների ողորկության աստիճանից։
73.Թվարկել շփման տեսակները:
Շփման տեսակներից են ՝ դադարի շփման ուժը, սահքի շփման ուժը և գլորման շփման ուժը։
74.Ինչպես կարելի է մեծացնել շփումը
Շփման ուժ մեծացնելու համար կարելի է մակերևույթը դարձնել խորդուբորդ:
75.Ինչպես կարելի է փոքրացնել շփումը
Շփման ուժը փոքրացնելու համար կարելի է մակերևույթը ինչքան հնարավոր է հարդեցնել:
76.Որ ուժն է կոչվում համազոր:
Այն ուժը, որ մարմնի վրա ունեննում է նույն ազդեցությունը, ինչ մի քանի ուժեր միասին ազդելիս, կոչվում է այդ ուժերի համազոր։
77.Ե՞րբ է ֆիզիկայում օգտագործվում <<աշխատանք>> հասկացողությունը
Աշխատանք հասկացությունը ֆիզիկայում օգտագործվում է այն ժամանակ, երբ դիտարկվում է մարմնի շարժումը որևէ ուժի ազդեցությամբ:  Այսպես են բնորոշում մեխանիկական աշխատանքը:
78.Ինչպե՞ս հաշվել աշխատանքը:Ո՞րն է աշխատանքի բանաձևը
Աշխատանքը հավասար է մարմնի վրա ազդող ուժի և նրա ուղղությամբ մարմնի անցած ճանապարհի արտադրյալին:
Բանաձև՝ A=Fs
79.Ի՞նչ միավորով է արտահայտվում աշխատանքը, միավորների ՄՀ-ում
Որպես աշխատաքնի միավոր ընդունվում է 1Ն ուժի աշխատանքը ՝ ուժի ուղությամբ մեկ մետր ճանապարհ անցնելիս:  Այդ միավորը անվանում են ջոոուլ, 1ջոուլը հավասար է 1Ն անգամ 1 մետր: 1Ջ = 1Ն * 1մ
80.Ի՞նչն է կոչվում հզորություն
Մեքենայի, մարդու, կենդանու աշխատանք կատարելու արագությունը բնութագրելու համար ֆիզիկայում օգտագործվում է հզորություն մեծությունը: Իսկ հզորություն կոչվում է այն ֆիզիկական մեծությունը, որը հավասար է աշխատանքի հարաբերությանն այն ժամանակամիջոցին, որի ընթացքում կատարվել է այն աշխատանքը:
81.Ինչպե՞ս հաշվել հզորությունը:Ո՞րն է հզորության բանաձևը և միավորը
Եթե հզորությունը նշանակենք N տառով. աշխատանքը A-ով, իսկ աշխատանքը կատարելու ժամանակը` t-ով, ապա կստանանք հզորության բանաձևը:
Բանաձև՝ N = A / t
82.Ինչպե՞ս հաշվել աշխատանքը՝իմանալով հզորությունը և աշխատանքը կատարելու ժամանակամիջոցը
A=Nt
աշխատանք = հզորություն * ժամանակամիջոց
83.Որո՞նք են պարզ մեխանիզմները
Պարզ մեխանիզմները այն սարքերն են, որոնք կարող են մեծացնել մարդկային ուժը, պարզ մեխանիզմների ամենա սովորական օրինակը ճախարակն է։
84.Ի՞նչ է լծակը:
Լծակը պարզագույն մեխանիզմ է, որը հնարավորություն է տալիս փոքր ուժով հավասարակշռել մեծ ուժին կամ, ինչպես ասում են, ուժի մեջ շահում ստանալ:
85.Ի՞նչն են անվանում ուժի բազուկ
Հենման կետից մինչև ուժի ազդման գիծ հեռավորությունը կոչվում է ուժի բազուկ:
86.Ճախարակի ՞ինչ տեսակներ գիտենք:
Անշարժ ճախարակ, շարժական ճախարակ, բազմաճախարակ։
87.Ո՞ր ճախարակն է կոչվում անշարժ:
Բեռը բարձրացնելիս ճախարակի առանցքը մնում է անշարժ, ուստի այն կոչվում է անշարժ ճախարակ։
88.Ո՞ր ճախարակն է կոչվում շարժական:
Բեռի շարժման ժամանակ շարժվում է նաև ճախարակը, ուստի այն կոչվում է շարժական ճախարակ։
89․Ո՞ր մեծությունն է կոչվում մեքենայի կամ մեխանիզմի օգտակար գործողության գործակից,բանաձևը
Այն ֆիզիկական մեծությունը, որը ցույց է տալիս, թե օգտակար աշխատանքը ծախսված աշխատանքի որ մասն է կազմում, կոչվում է մեխանիզմի օգտակար գործողության գործակից (կրճատ՝ ՕԳԳ)։
90.Ձևակերպել մեխանիկայի <<ոսկե կանոնը>>
Մեխանիզմի օգնությամբ քանի անգամ շահում ենք ուժի մեջ, նույնքան անգամ կորցնում ենք ճանապարհի մեջ և հակառակը:
91.Ի՞նչն են անվանում մարմնի կշիռ:
Այն ուժը, որով մարմինը երկրի ձգողության հետևանքով ազդում է անշարժ հորիզոնական հենարանի կամ ուղղաձիգ կախոցի վրա, կոչվում է մարմնի կշիռ։
92.Ի՞նչ բնույթի ուժ է մարմնի կշիռը:
Իր բնույթով մարմնի կշիռը առաձգականության ուժ է։
93.Ինչպե՞ս է ուղղված մարմնի կշիռը,և որտեղ է այն կիրառված
Այն ուղղված է ուղղաձիգ՝ դեպի ներքև։ Այդ ուժը հենարանի առաձգականության ուժն է, որն առաջանում է մարմնի ազդեցությամբ հենարանի դեֆորմացիայի հետևանքով։
94.Ի՞նչ բանաձևով է որոշվում մարմնի կշիռը:
p=mg
95.Պարզաբանել մարմնի կշռի և ծանրության ուժի
Մարմնի կշիռը բնույթով առաձգականության ուժ է, որն ազդում է հենարանի կամ կախոցի վրա։ Իսկ ծանրության ուժը գրավիտացիոն ուժ է, որն ազդում է մարմնի վրա: Այդ ուժերը միշտ ուղղված են ուղղաձիգ դեպի ներքև և կիրառված են տարբեր մարմինների վրա:
96.Ո՞ր ֆիզիկական մեծությունն է կոչվում ճնշում:
Այն ֆիզիկական մեծությունը, որը հավասար է մակերևույթին ուղղահայաց ազդող ուժի հարաբերությանը այդ մակերևույթի մակերեսին, կոչվում է ճնշում: 
97.Գրել ճնշումը սահմանող բանաձևը:
p=F/S
98․1․Ինչո՞վ է պայմանավորված գազում ճնշումը:
Այդ մասնիկները մշտապես և անընդհատ շարժվում են։ Գազի մոլեկուլները, օրինակ, կատարում են անկանոն շարժումներ` շարունակ բախվելով իրար։ Շարժման ընթացքում մոլեկուլները մեկմեկու վրա գրեթե ոչ մի ներգործություն չեն ունենում։ Այդ պատճառով է, որ գազի առանձին մասեր դյուրությամբ տեղաշարժվում են իրար նկատմամբ։
99․Ինչո՞ւ են գազերը ճնշում գործադրում անոթի պատերին։
100․Ճնշման բնույթը հեղուկներում:Հեղուկի ճնշում: Ճնշման հաղորդումը հեղուկներում և գազերում:
Հեղուկի ճնշումը հեղուկի հետ պինդ մարմնի հպման մակերևույթի (օրինակ` պատերի, հատակի) որևէ տեղամասի վրա ազդող ճնշման ուժի հարաբերությունն է այդ տեղամասի մակերևույթի մակերեսին։Հեղուկի կամ գազի վրա գործադրված ճնշումը հեղուկով կամ գազով հաղորդվում է բոլոր ուղղություններով` առանց փոփոխության:
101․ Ձևակերպիր Պասկալի օրենքը:
Հեղուկի կամ գազի վրա գործադրված ճնշումը հեղուկով կամ գազով հաղորդվում է բոլոր ուղղություններով` առանց փոփոխության:
102․ Ի՞նչ է հիդրոստատիկ ճնշում, գրիր բանաձևը 
Հանգստի վիճակում գտնվող հեղուկի կողմից գործադրվող ճնշումը կոչվում է հիդրոստատիկ ճնշում։
Բանաձևը՝ p = ρgh

1. Անծանոթ բառերը դո՛ւրս գրիր և բառարանի օգնությամբ բացատրի՛ր։
Տեքստում անծանոթ բառեր չկան։
2. Ցո՛ւյց տուր, որ
ա) քեռի Մելիքը կուզենար գեղեցկություն ցանել ծաղկի պես ու հիանալ նրա աճը տեսնելով,
նա շատ էր սիրում ծառեր տնկել
բ) Մելիք քեռուն հրապուրում էր հենց միայն ծառեր տնկելու և նրանց աճով հիանալու գաղափարը։
նա ուներ ֆերմա, այդ իսկ պատճառով էլ սիրում էր տնկել ծառեր
3. Կարդա՛ անապատի բնակիչների մասին Մելիք քեռու և նրա զարմիկի երկխոսությունը և քննարկի՛ր:
Նրանց իհարկե խանգարում էին այդ արարածները, որովհետև անապատը կարգի բերելը նրանցով հանդերձ դժվար կլիներ։
4. Բացատրի´ր տրված հատվածները.
ա) Նա գիտեր, որ ես հոգով բանաստեղծ եմ և հույս ուներ, որ կհասկանամ իր վեհաշունչ պոռթկումը, որը նրան տանում էր դեպի փայլուն սնանկացում։
Այստեղ ասվում էր, որ եթե մարդ հոգով և սրտով ինչ-որ բան է ցանկանում, նա կարող է հասնել, իսկ եթե ինչ-որ մեկը ծիծաղում և կասկածում է, նա գնում է դեպի վատը։
բ) Անապատը մեկուսության, ամայության, ճշմարտության ու վեհության թագավորություն էր։ Դա բնությունն էր` իր ամենահպարտ, սքանչելի, մենավոր ու չոր արտահայտությամբ։
Այստեղ ասվում է, որ բնությունն ուղակի հիանալի և հիասքանչ բան է։
գ) — Քսան ակր ես նռնենիներ եմ տնկել և շատ երախտապարտ կլինեի ձեզ, եթե թույլ տայիք խնամել այդ ծառերը։
— Խնամե՞լ, — ասաց միստր Գրիֆիտը։ — Ինչի՞ համար։ Շատ դժվար է մի բան մտցնել մարդու գլուխը, եթե նա ձեզ չի կարեկցում։
Միստր Գրիֆիտը ուզում է ասել, որ չես կարող մարդուն օգնել, եթե նա քեզ չի հասկանում։
5. Բնութագրի´ր Մելիք հորեղբորը:
Մելիք հորեղբայրը անհաջողակ և երազկոտ ֆերմեր էր։

1)Արտահայտությունը գրե՛ք բազմանդամի կատարյալ տեսքով.

ա) (x + y )² = x²+2xy+y²
բ) (2a + 5 )² =4a²+9a+25

գ) (2c + 4d² )² =4c²+12cd²+16d⁴

դ) (7t + 3s³ )² =49t²+20ts3+9s⁶

2)Արտահայտությունը գրե՛ք բազմանդամի կատարյալ տեսքով.

ա) (a + b)(a − b)= a²– b²

բ) (3 x² + 5)(3 x² − 5)=9×4⁴-25

գ) (4x − y)(4x + y) =16x²-y²

դ) (11a − 5b)(5b + 11a) =

3)Բազմանդամը վերլուծե՛ք արտադրիչների.

ա) a³ − b³ =

բ) b³ − 125 =

գ) 27a³ − 8b³ =

դ) c³ − 27 =

Լրացուցիչ աշխատանք (տանը).

1)Արտահայտությունը բերե՛ք բազմանդամի կատարյալ տեսքի.

ա) (x + y)( x² − xy + y²) =

բ) (2m + n)(4m² − 2mn + n²) =

գ) (3a + b)(9a² − 3ab + b²) =

ե) (b + 5)(25 − 5b + b²) =

դ) (a + 2)(a² − 2a + 4) =

զ) (1 + x²)( x⁴ + 1 − x²) =

2)Բազմանդամը ներկայացրե՛ք միանդամի և բազմանդամի արտադրյալի
տեսքով.

ա) x² + 4x =

բ) x³ + x²y + 3xy³ =

գ) x⁴ y³ + 4x² y⁷ − 11x⁵ y ⁴ =

դ) a³ b + a ² b² + ab³ =

ե) a² + 3a⁴ =

զ) 16k⁴m² − 4k³m³ =

1. Հակիրճ բնութագրե՛ք կովալենտային կապը: 
Կովալենտային կապը դա այն կապն է, որը տեղի է ունենում երկու ոչ մետաղական ատոմների միջև։
2. Գծապատկերներով ներկայացրե՛ք ու պարզաբանե՛ք ֆտորաջրածնի (HF) մոլեկուլի առաջացումը: 
3. Ստորև ներկայացվածներից ընտրե՛ք այն միացությունները, որոնցում կովլենտային կապ է առկա.
NaF
Cl2 
KBr 
HBr 
H2
MgCl2 
F2
4.Նշի՛ր կապի տեսակը: Հաշվի՛ր այդ միացությունների հարաբերական մոլեկուլային զանգվածները(Mr)-ը:
HJ — կովալենտային
Mr (HJ)=1+127=128

Br2 — կովալենտային
Mr (Br2)=80×2=160

NH3 — կովալենտային
Mr (NH3)=14+3=17

N2 — կովալենտային
Mr (N2)=14×2=28

SO2 — կովալենտային
Mr (SO2)=32+32=64
5. Հակիրճ բնութագրե՛ք իոնային կապը:
Իոնային կապը դա այն կապն է, որը տեղի է ունենում ոչ մետաղական և մետաղական ատոմների միջև։
6. Ստորև ներկայացվածներից ընտրե՛ք այն միացությունները, որոնցում իոնային կապ է առկա։ Հաշվի՛ր այդ միացությունների հարաբերական մոլեկուլային զանգվածները(Mr)-ը:
HF 
LiCl 
Mr (LiCl)=7+35=42
J2
Fe
Mr (Fe)=56
CO
KF
Mr (KF)=39+19=58
NO2

Հարցեր կրկնության համար.

1. Ի՞նչ է ֆիզիկական մարմինը, ասա՛ տեսակները:
   Մեզ շրջապատող ամեն բան մենք անվանում ենք ֆիզիկական մարիմին, որոնք ունեն ծավալ և զանգված։ Մարմինները լինում են 2 տեսակի՝ անշունչ և շնչավոր։
2. Ի՞նչ է նյութ : 
   Նյութը այն է ինչից կազմված է ֆիզիկական մարմինը։
3. Ո՞ր նյութերն են կոչվում մաքուր:
   Մաքուր են այն նյութերը որոնք կազմված են միատեսակ մասնիկներից (ատոմ, մոլեկուլ․․․)։
4. Ո՞ր նյութերն են կոչվում խառնուրդներ:
   Խառնուրդներ են կոչվում այն նյութերը որոնք իրենց մեջ պարունակում են 1 — ից ավելի նյութեր։
5. Խառնուրդների ի՞նչ տեսակներ գիտես:
   Խառնուրդները բաժանվում են 2 մասի՝ համասեռ և անհամասեռ։ Համասեռ խառնուրդնուրդներում հնարավոր չէ տարբերել խառնուրդ առաջացնող նյութերը։ Անհամասեռ խառնուրդներում բաղադրրիչները անզեն աչքով տեսանելի են։
6. Ո՞ր երևույթն է կոչվում ֆիզիկական:
   Ֆիզիկական երևույթների ժամանակ նոր նյութեր չեն առաջանում, այլ փոխվում են նյութի ագրեգատային վիճակը, ձևը և չափսերը:
7. Ո՞ր երևույթն է կոչվում  քիմիական:
   Քիմիական երևույթներ են նրանք, որոնց ժամանակ առաջանում են նոր նյութեր՝ ռեակցաներ:
8. Թվարկի՛ր քիմիական ռեակցիայի հատկանիշները:
   Քիմիական ռեակցիայի հատկանիշներն են՝ ջերմության կլանվելը կամ անջատվելը, հոտի հայտնվելը, գույնի փոխվելը, նստվածի առաջանալը, գազի անջատվելը։
9. Թվարկի՛ր քիմիական ռեակցիայի  սկսվելու պայմանները:
   Յուրաքանչյուր քիմիական ռեակցիայի ընթացքում այս կամ այն տեսակի նյութերից առաջանում է այլ տեսակի նյութեր՝ արդեն իրենց բնորոշ հատկությոններով։
10. Ասա՛  նյութի ֆիզիկական հատկությունները:
    Նյութի ֆիզիկական հատկություններն են՝ նյութի ագրեգատային վիճակը (պինդ, հեղուկ և գազային)։
11. Ի՞նչ է ատոմը:
    Ատոմը նյութի փոքրագույն, քիմիապես անբաժանելի մասնիկն է:   
12. Ի՞նչ է քիմիական տարրը:
    Քիմիական տարրը միատեսակ հատկություններով օժտված ատոմների որոշակի տեսակ է։
13. Ո՞ր նութերն են կոչվում պարզ:
    Պարզ նյութերը կազմված են մեկ քիմիական նյութի ատոմներից։
14. Պարզ նյութերը ի՞նչ տեսակներ գիտես:
    Ծծումբ, ջրածին, ացխածին․․․
15. Ո՞ր նութերն են կոչվում բարդ։
    Բարդ նյութերը կազմված են տարբեր քիմիական տարրերի ատոմներից։
16. Ի՞նչ է մոլեկուլը:
    Մոլեկուլը քիմիական կապերով միացած ատոմների խումբ է։
17. Ի՞նչ է քիմիական բանաձև:
    Քիմիական բանաձևը նյութի բաղադրության պայմանական գրառումն է քիմիական տար րերի նշաններով և ինդեքսներով:
18.   Ի՞նչ է  հարաբերական ատոմային զանգվածը(Ar ):
    Հարաբերական ատոմային զանգվածը(Ar) տարրի մեկ ատոմի զանգվածի հարաբերությունն է զանգվածի ատոմային միավորին (զ.ա.մ.):
19.   Ի՞նչ է  հարաբերական մոլեկուլային զանգվածը(Mr):
    Հարաբերական մոլեկուլային զանգվածը (Mr) ցույց է տալիս, թե տվյալ նյութի մեկ մոլեկուլի զանգվածը քանի անգամ է գերազանցում զանգվածի ատո- մային միավորը։
20. Ի՞նչ է քիմիական կապը, թվարկի՛ր տեսակները:
    Քիմիական կապը փոխազդեցություն է, որը կապում է առանձին ատոմներն ավելի բարդ համակարգում (մոլեկուլներ, բյուրեղներ և այլն):
    Ատոմների կապը մեկը մյուսի հետ անվա- նում են քիմիական կապ: Քիմիական կապը փոխազդեցություն է էլեկտրոնների և միջուկների միջև, որը հանգեցնում է մոլեկուլում ատոմների միացմանը:
    Քիմիական կապերը լինում են 3 տեսակի
    1․Կովալենտային կապ առաջանում է ոչ մետաղների ատոմների միջև։
    2․ Մետաղային կապ առաջանում է մետաղների ատոմների միջև:
    3․ Իոնային կապ առաջանում է մետաղների և ոչ մետաղների ատոմների միջև: