ետևյալ ռացիոնալ թվերը.
ա) -3 5/6 <-3 3/4,
բ) +8 3/10 < +8 4/9:
2) Կատարե՛ք գործողությունները.
ա․ (-17 3/10-6 1/5)-14 1/10= -37 3/5
3) Ուղղանկյունանիստի չափումներն են՝ 5 սմ, 6 սմ, 4 սմ։ Գտե՛ք նրա
մակերույթի մակերեսը։
(5×6+5×4+4×6)x2=148
4) Որոշե՛ք ուղղանկյունանիստի ծավալը, եթե նրա չափումներն են՝3 1/2սմ, 4 1/3սմ, 5 1/4սմ։
3 1/2սմ, 4 1/3սմ, 5 1/4սմ։ 7/2×13/3*21/4=91/1*7/4-637/4սմ3
Երկուշաբթի
1․ Կետերի փոխարեն լրացրո՛ւ ջ, ճ կամ չ (անծանոթ բառերը բառարանի օգնությամբ բացատրի՛ր)։
Ալոճ, ակնակապիչ, աղճատել, աղջամուղճ, աչպարար, անաչառ, անզիճում, անմիջապես, անջրդի (չջրած, չոր), անտերունչ (չքավոր), անրճել, աջալուր, աչքաբաց, աջակողմյան, աջափնյակ, աջլիկ, առաջարկություն, միջատ, միջոց, շուրջպար, վերջակետ, աղջիկ, ոչխար, ոջիլ, չղջիկ, փախչել, փարչ (կավե գավաթ), քրքի…:
2․ Լրացրո՛ւ բաց թողնված տառերը:
Ջրաղացի ճրագի լույսն էր կենդանության միակ նշանը համատարած մթության մեջ:
Ծերունին նայեց հանդիպակաց ախպին, բարձրացավ ամբարտակի վրա, քաշեց առաջը հավաքված ճյուղերը, ապա մտավ ջրաղացը և դուռը կողպեց: Քամին վզվզում էր պատերի բացվաձքներից, հափշտակում թափվահար աշաղախ ալրափոշին և փա-չում զվար-աձայն: Ծեր ջրաղացպանը կրկին անցավ իր հանապազ-րյա գործին` անշտապ կապելով ալրաթաթախ գոգնոցը:
3․ Տրված բառաշարքից ընտրի՛ր ածանցավոր բառերը և արմատն ընդգծիր:
Շապիկ, մկնիկ-մուկ, զատիկ, ծաղիկ, մայրիկ-մայր, աղջիկ, շնիկ-շուն, փիսիկ-կատու, գեղեցիկ, կապիկ, փոքրիկ-Փոքր, սիրունիկ-սիրուն, կողիկ-կող (կոտլետ), թիթեռնիկ-թիթեռ, ծիտիկ-ծիտ, քթիկ-քիթ, տոտիկ-տոտ, մատիկ-մատ,գնդակ, գետակ-գետ, վանդակ, ելակ, կատակ, նապաստակ, առվակ-առու, զավակ, բակ, գուշակ, որդյակ-որդի, դղյակ, կտակ, պատանյակ, թիակ, թակ, բլրակ-բլուր, վարդակ, սոխակ, մահակ, մոծակ,գայլուկ-գայլ, բուկ, մանուկ, գառնուկ-գառ, ձագուկ-ձագ, ձուկ, ձիուկ-ձի, բազուկ, մուկ, աղմուկ, հատուկ, մարդուկ-մարդ, պոչուկ-պոչ, վհուկ, ձմերուկ:
Վեր է կացել էն սարում
Մեր Չալակը իր թևից.
Գընում է մութ անտառում,
Քաջ ախպերըս ետևից։
Զըրնգում են նըրանք խոր
Էն անտառում կուսական.
Ես կանչում եմ նորից նոր,
Ինձ թըվում է, թե կըգան…
Զո՜ւր… վաղուց են, ա՜խ, նըրանք
Մեր սարերից գընացել.
Էն զիլ ձեներն են մենակ
Իմ ականջում մընացել…
1918
Դաս 13.
Կրկնենք անցածը
Առաջադրանքներ(դասարանում)
1) Գտե՛ք արտահայտության արժեքը.
ա) |-1| + |3|=4, եթե a = –1, b = 3,
բ) |8| ⋅ |-1|=8, եթե a = 8, b = –1,
գ) |1 1/2| – |1/2|=1, եթե a=-1 1/2, b=1/2,
դ) |0| ։ |-2 1/2|=0 , եթե a=-2 1/2, b = 0։
2) Դասարանում աղջիկների քանակը 24-ով ավելի է, քան տղաների քանակը: Գտնել դասարանի աշակերտների քանակը, եթե հայտնի է, որ դասարանում աղջիկները երեք անգամ ավելի շատ են տղաներից:
24:(3-1)=24:2=12
12×3=36 (աղջիկ)
12+36=48
|պատ՝ 48
3) Երկու թվերի գումարը 220 է։ Թվերից մեկը մյուսից 4 անգամ մեծ
է։ Գտե՛ք այդ թվերը։
220:5=44 44×4=176 220-176=44
Պատ 176, 44
Լրացուցիչ(տանը)
4) Հաշվե՛ք.
-59/27 *9/1 = -59/3
59/18 :
5) Եռանկյան կողմերից մեկը 26 սմ է, երկրորդը 3 անգամ փոքր է
երրորդից։ Գտե՛ք եռանկյան կողմերը, եթե նրա պարագիծը 62 սմ է։
62-26=36 36:4=9 9×3=27
պատ՝ 26,27,9
6) Որքա՞ն ժամանակում ժամացույցի մեծ սլաքը կպտտվի 150, 300, 600
անկյունով։
30=5 րոպե
60= 10 րոպե
15= 2․5 րոպե
7) Նավակը գետի հոսանքի ուղղությամբ լողաց 3 ժամ, իսկ վերադարձավ 4 ժամում։ Նավակի սեփական արագությունը 14 կմ/ժ է։
Գտե՛ք գետի հոսանքի արագությունը։
14×3=42
14×4=56
56-42=14
Երկուշաբթի
Շարունակում ենք՝ անցած շաբաթվա նյութը կրկնելով/ վերհիշելով/ ամփոփելով։
Թումանյանական օրերը շարունակվում են…
Գրիր պատմություն «Իմ Թումանյանը»վերնագրով։
«Ուրախ գիշեր» պատմվածքը» կարդալ։
Ինչքա՜ն ծիծաղեցին էն գիշեր․․․
Ամենքը գաղթականներ էին։ Նոր էին Թիֆլիս հասել։ Զանոն էլ նրանց հետ էր։ Իր հոր փեշիցը բռնած նա անց էր կացել ձյունոտ սարերով, ամայի, ցուրտ դաշտերով, երկա՜ր-երկա՜ր ճանապարհ։
Նա չէր հասկանում, թե ինչու պատահեց էն ամենը, ինչ որ ինքը տեսավ․ էն հրացանների ճայթյունը, էն աղաղակը, էն ծուխն ու կրակը, էն փախուստը, որ փախչում էին ամենքը, ամենքը․․․ Եվ չէր հասկանում, թե ինչպես եղավ, որ իր մայրիկը կորավ էն ժամանակ։
Հայրիկը փախցրեց իրեն ու իր փոքրիկ եղբորը՝ Սուրիկին։ Ամբողջ ճանապարհին հայրիկը պինդ գրկած էր Սուրիկին, իսկ Զանոն բռնած էր փեշից։ Ճանապարհին հաճախ լաց էր լինում Սուրիկը։ Հայրիկն աշխատում էր նրան տաքացնել ու հանգստացնել․
— Սո՛ւս, Սուրիկ ջան, սո՛ւս։ — Ամեն անգամ Զանոն էլ հոր ետևից կրկնում էր․ «Սո՛ւս, Սուրիկ ջան, սո՛ւս», ու միշտ էլ ավելացնում էր․ «Մայրիկը հիմի կգա»։ Նա զարմանում էր, թե ինչո՞ւ հայրիկն էլ չի ասում՝ մայրիկը կգա։ Հայրիկը հենց ասում էր՝ կհասնենք Թիֆլիս․․․ կհասնենք Թիֆլիս․․․
Վերջապես հասան Թիֆլիս։
Մի մութը, մռայլ ու ցեխ աշնան իրիկուն էր, որ հասան Թիֆլիս։ Զանոն մտածում էր, թե Թիֆլիսում կարոտած մարդիկ են սպասում իրենց, որ դեմ կգան կգրկեն, կհամբուրեն․ գուցե և մայրիկը նրանց մեջ լինի։ Ոչ ոք չերևաց։ Ամենքը անց էին կենում նրանց կողքով։ Մինչև անգամ նրանք, որ մոտենում մի, բան էին տալի կամ հետաքրքրվում, այնպես էին վերաբերվում՝ ինչպես աղքատների։ Եվ այստեղ իմացավ նա առաջին անգամ, որ հայրիկն էլ հայրիկ չի, ոչ Սուրիկը՝ Սուրիկ, ոչ էլ ինքը՝ Զանո, այլ «գաղթականներ» են։ Հայրիկը և մյուս գաղթականները գնացին ման, եկան, շատ խնդրեցին սրան, նրան, ցույց տվին երեխաների վրա, որ հոգնած էին, մրսում էին, երկար խնդրեցին, երկար սպասեցին, մինչև որ բերին էս տունը։
Միակ լամպը աղոտ լուսավորում էր հին մեծ սրահը, մի ծայրից մյուսը։ Պատերի երկարությամբ տեղավորվել էին գաղթականները, ընտանիք-ընտանիք։ Զանոյի հայրն էլ իր երկու երեխաների, հետ մի անկյունում էր տեղավորվել։ Հայրիկը թինկը տված՝ ծոցն էր առել Սուրիկին, իսկ Զանոն մի զույգ կոշիկ գրկին նստած էր նրանց կողքին։ Ու էնպես լավ էր զգում Զանոն իրե՜ն․․․ էլ չկար էն երկյուղը, որ տեսան, էլ չկային երկար, ցուրտ ճամփեքն ու սովը։ Տաք սենյակում հաց էր կերել ու հոգնությունից հետո մի ախորժելի հանգիստ էր զգում։ Քունը տանում էր թեև, բայց նա մտածում էր էն փոքրիկ աղջկա վրա, որ ժպտալով իրեն նվիրեց գոգին դրած կոշիկները։ Ի՜նչ լավն էր էն աղջիկը, ի՜նչ լավն էին նրա ժպտուն, զվարթ աչքերը, ի՜նչ լավն էր էն տաք ապահով սենյակը, ի՜նչ լավն էր էն գիշերը․․․
Քաղաքում մի խումբ տիկիններ հնամաշ շորեր էին հավաքել ու բաժանում էին գաղթականներին։ Գաղթականներից ոմանք ստացած շորերն էին շինում, հարմարեցնում իրենց, ոմանք հաց էին ուտում, ոմանք ծխում ու զրույց անում։
Էն գիշեր ամենքն էլ լավ էին զգում իրենց, ամենքն էլ ուրախ էին։ Իրենցից որը ներս էր գալի՝ քաղաքացու մի որևէ շոր հագին կամ կրկնակոշիկները ոտներին, էս ու էն կողմից էին, ծիծաղում, ուրախանում։ Մանավանդ երբ ներս եկավ էն խեղկատակ Մարտոն։ Ամեն ծիծաղելի բան էլ հակառակի նման հենց նրա հետ էր պատահում։ Չգիտես ում խելքին էր փչել, մի հին ցիլինդր էին տվել նրան ու մի թևը կոտրած հովանոց։ Եվ ահա գաղթականների ուրախ ժամանակ դռնից ներս մտավ Մարտոյի հովանոցը, նրա ետևից՝ ցիլինդրավոր Մարտոն։ Գաղթականները առաջին րոպեին շփոթվեցին, բայց տղաներից մինը շուտով ճանաչեց, վեր կացավ ցիլինդրին զարկեց, ցիլինդրը գետին թռավ, մի ուրիշն էլ հովանոցը փախցրեց, ու մեջտեղը կանգնեց էն մասխարա Մարտոն։
— Տո, Մարտո, քու տունը չքանդվի, տո, մասխարա․․․
Ամբողջ սրահը սկսեց հռհռալ։
— Տո զարկե՛ք էդ խեղկատակին։
Ու սկսեցին կատակով զարկել Մարտոյին, էս կողմը քարշ տալ, էն կողմը ձգել։ Ի՜նչ ծիծաղ ընկավ սրահը, ի՜նչ ծիծաղ։
Ծիծաղում էին ամենքը, ծիծաղում էր Զանոն։ Նա ուզեց Սուրիկին վեր կացնի, որ նա էլ ծիծաղի, բայց Սուրիկը քնած էր։ Զվարթ աղմուկի մեջ կամաց-կամաց իր քունն էլ տարավ ու նվերը կրծքին սեղմած քնեց Զանոն։
Քնեց, և ահա եկավ, երևաց մայրիկը։ Տխուր էր մայրիկը, բայց Զանոյին ժպտում էր։
— Մայրի՜կ, մայրի՜կ, տե՜ս, էն աղջիկը տվեց ինձ․․․ էնպես լավ աղջիկ է՜ր, էնպես լավ աչքեր ունե՜ր, էնպես լավ մայրիկ ունե՜ր․․․ մայրի՜կ․․․ մայրի՜կ․․․
Ու երկար, երկար մայրիկի հետ էր Զանոն, երբ վեր թռավ մի զիլ ձենից։ Գաղթականներից մինն էր, որ ընդհանուր աղմուկի մեջ երգ էր երգում։«Արև շողցեր ա պայծառ,Նախշուն ա դաշտ, ճյուղն ու ծառ,Հրդկի վերև հավաքվեր՝Կուճլվըլան մեր հավքեր,Վայ լե՜, վայ լե՜․․․»։
Այնինչ մյուս անկյունում Մարտոն դեռ անում էր իր ծաղրածությունները ընդհանուր ծիծաղի մեջ։ Քնաթաթախ Զանոն չէր հասկանում, թե որտեղ էր գտնվում, բայց որտեղ էլ լիներ, նրան թվում էր, թե սրահը լիքն էր մոտիկներով, հարազատներով, տաքությունով ու լուսով, զվարթ քրքիջով, հայրիկի շնչով, մայրիկի ժպիտով, էն աղջկա պայծառ հայացքով, հայրենի երգի մրմունջով․․․
Ամենքն էլ էնտեղ էին, ամենքն էլ ուրախ․․․ Եվ ի՜նչքան ծիծաղեցին էն գիշեր ամենքն էլ, ի՜նչքան ծիծաղեց Զանոն․․․
Ի՜նչ ուրախ գիշեր էր, ի՜նչ ուրախ գիշեր․․․
1.Դուրս գրիր անծանոթ բառերը և բացատրիր բառարանի օգնությամբ։
գաղթականներ-Տուն ու տեղ կորցրած պախստականեր
ճայթյունը-պայթյուն
աղոտ-խավար
երկյուղը-վախ
մասխարա-կատակասեր
2.Բացատրիր «գաղթական » բառի իմաստը։
Տուն ու տեղ կորցրած պախստականեր
3.Պատմվածքից դուրս գրիր հատուկ անունները։
Զանոն,Սուրիկ,Մարտո
4.Պատմվածքը կարդալիս ինչպիսի՞ փոխաբերական իմաստների հանդիպեցիր։
Գործնական հայոց լեզու։
1.Բառաշարքում ընդգծել հինգ գոյական:
Երջանիկ, ավանդ, բլիթ, տխուր, բոբիկ, հողակոշտ, հարազատ, գորգ, դատարկ, աղմուկ:
2.Կարդա առակը և լրացրու բաց թողնված տառերը։
Եզոպոսի «Եղջերուն ու խաղողը» առակը։
Եղ․․․երուն, որսոր․․․ներից փա․․․չելով, թա․․․նվեց խաղողի այգում: Որսոր․․․ներն անցան կող․․․ով, և եղ․․․երուն վճ․․․եց, որ այլևս չեն նկատի իրեն և կր․․․ոտեց խաղողի տեր․․․ները: Բայց որսոր․․․ներց մեկը շուռ եկավ, նկատեց նրան, վեր․․․ին նետով նշան բ․․․նեց և վիրավորեց եղ․․․երու․․․ին: Զգալով մոտալուտ մահը` եղ․․․երուն հառա․․․ելով ինքն իրեն ասաց. «Տեղս է, խաղողի վա․․․ն ինձ փրկեց, իսկ ես ոչնչացրի այն»:
Առակս կարելի է վերագրել այն մարդկանց, ովքեր նեղացնում են իրենց օ․․․նականներին, որի համար էլ Աստված պատժում է նրանց:
Երեքշաբթի
Քննարկել «Իմ ընկեր Նեսոն»պատմվածքը։
Ծանոթանում ենք « Մեր թաղը» պատմվածքին։
Քննարկումներ, կարծիքների արտահայտում ( բանավոր « բանավեճ» ) ։
Չորեքշաբթի
Լրացուցիչ աշխատանք
Եղիշե Չարենց (Եղիշե Աբգարի Սողոմոնյան, մարտի 13 (25), 1897, Կարս, Կարսի մարզ, Ռուսական կայսրություն – նոյեմբերի 27, 1937[1], Երևան, Հայկական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ), հայ բանաստեղծ, գրող և թարգմանիչ, հրատարակիչ[2][3][4][5]։ ԽՍՀՄ գրողների միության անդամ 1934 թվականից։ ԽՄԿԿ անդամ 1918 թվականից։
Եղիշե Չարենցը Գուրգեն Մահարուն պատմել է, թե Կարս էր եկել Չարենց ազգանունով մի բժիշկ, որի ցուցատախտակի «Չարենց» մակագրությունն էլ վերցրել է։ Պատանեկան տարիների մտերիմները այլ բացատրություններ էլ են տալիս։ Ըստ Կարինե Քոթանջյանի՝ բանաստեղծը Չարենց է մկրտվել, որովհետև մանկուց եղել է չար երեխա։ Նրան այնքան են չար ասել, որ Չարենց էլ մնացել է։ Իսկ Անուշավան Ջիդեջյանը (Վիվան) բանաստեղծի կողմից վկայել է, որ Չարենց անունն առաջացել է Ալեքսանդր Պուշկինի «Անչար» ոտանավորի հնչյունական տեղաշարժերի արդյունքում, անչարը ծառատեսակ է, որ աճում է անապատում, և որի արմատները թույն են արտադրում։ 1921 թվականից «Չարենց» գրական անունը նրա համար դառնում է նաև քաղաքացիական ազգանուն։ «Չարենց» անվան ընտրությանը բանաստեղծն ավելի ուշ տվել է տրամաբանական այսպիսի բացատրություն. «Աշխարհում բարու դիմակի տակ շատ հաճախ չարն է թաքնված, ես էլ իմ հոգու բարի բովանդակությանը, այսպես ասած, չար անուն եմ տվել»։
Հինգշաբթի
Տերյանական ամփոփում,
Թումանյանական ամփոփում,
Ամփոփում ենք ՝ « գրքի տոն» — ը,
Մայրենիի օր ( 21.02.2023թ) ( հրապարակումներ բլոգում) ։
Ուրբաթ
Ընթերցանության, ստեղծագործական ուրբաթ ( կազմում և պատրաստում ենք նյութեր ՝ գարնան ավետման և մայրագովքին ընդառաջ) ։ Կատարում ենք ամենշաբաթյա՝ շաբաթվա ընթացքում յուրացվածի ամփոփում։
ЗАДАНИЕ 7. Образуйте имена прилагательные с приставкой пре- или при- .
1) ресторан недалеко от дороги – придорожный ресторан
2) очень странная история – престранная история
3) дома недалеко от города – пригородные дома
4) очень скучный фильм – прескучный фильм
5) площадь рядом с вокзалом – привокзальная площадь
6) не полностью открытый ящик – приоткрытый ящик
ЗАДАНИЕ 8. Образуйте имена прилагательные с приставкой без – бес.
1) человек без совести – бессовестный человек
2) работа без перерыва – бесперерывная работа
3) певица без голоса – безголосая певица
4) жизнь без радости – безрадостная жизнь
5) кошки без дома – бездомные кошки
6) въезд (в страну) без визы – безвизовый въезд
Դասի թեմա՝ Ջերմային երևույթների բազմազանությունը:
Տաքացնելիս կամ սառեցնելիս մարմինների հետ տեղի են ունենում որոշ փոփոխություններ. մարմինները մի վիճակից անցնում են մեկ այլ վիճակի, սեղմվում են կամ ընդարձակվում: Այս փոփոխություններն ընդունված է անվանել ջերմային երևույթներ:
Օրինակ
Ջերմային երևույթներ են՝ հալումն ու պնդացումը, գոլորշացումն ու խտացումը, եռումը, ջերմային ընդարձակումը:
Հալում և պնդացում
Նյութի անցումը պինդ վիճակից հեղուկ վիճակի կոչվում է հալում:
Հալման հակառակ երևույթը, երբ նյութը հեղուկ վիճակից անցնում է պինդ վիճակի, կոչվում է պնդացում:
Որպեսզի նյութը հալվի, անհրաժեշտ է այդ նյութը տաքացնել մինչև որոշակի ջերմաստիճան: Բյուրեղային նյութերի համար այն խիստ որոշակի ջերմաստիճան է:
Այն ջերմաստիճանը, որի դեպքում նյութը սկսում է հալվել, կոչվում է հալման ջերմաստիճան:
Օրինակ
Մի շարք նյութերի հալման ջերմաստիճանը (°C)
| սնդիկ | -39 | արծաթ | 962 | երկաթ | 1539 |
| սառույց | 0 | ոսկի | 1064 | պլատին | 1772 |
| անագ | 232 | պղինձ | 1085 | վոլֆրամ | 3387 |
| կապար | 327 | չուգուն | 1200 | ցինկ | 420 |
| ալյումին | 660 | պողպատ | 1500 |
Հալման ջերմաստիճանում նյութը կարող է գտնվել և՛ պինդ, և՛ հեղուկ վիճակում:
0°C-ում ջուրը կարող է գտնվել և՛ պինդ, և՛ հեղուկ վիճակներում: Այդ ջերմաստիճանում սառույցը հալելու համար պետք է նրան էներգիա հաղորդել, իսկ ջուրը պնդացնելու համար՝ նրանից էներգիա վերցնել:
Հալման ընթացքում նյութի ջերմաստիճանը չի փոխվում:
Որոշ նյութեր, օրինակ՝ մոմը, ապակին, ձյութը, շոկոլադը չունեն հալման որոշակի ջերմաստիճան:
Այն նյութերը,որոնց անցումը մի վիճակից մյուս վիճակին տեղի է ունենում ոչ թե որոշակի ջերմաստիճանում, այլ՝ աստիճանաբար, անվանում են ամորֆ նյութեր:
Հալման և պնդացման երևույթները, դեռ հին ժամանակներից, մարդիկ օգտագործում են մետաղից տարբեր գործիքներ պատրաստելիս: Այդ նպատակով մետաղը հալում ու լցնում են նախապես պատրաստված կաղապարների մեջ և սառելուց հետո հանում կաղապարից:
Նյութի անցումը հեղուկ վիճակից գազային վիճակի կոչվում է գոլորշացում: Հակառակ երևույթը, երբ նյութը գազային վիճակից անցնում է հեղուկ վիճակի, կոչվում է խտացում:
Հեղուկի գոլորշացումը տեղի է ունենում ցանկացած ջերմաստիճանում, սակայն որքան բարձր է ջերմաստիճանը, այնքան արագ է տեղի ունենում գոլորշացումը: Գոլորշացման արագությունը կախված է նաև հեղուկի տեսակից: Օրինակ` եթերը, սպիրտը միևնույն ջերմաստիճանում ավելի արագ են գոլորշանում, քան ջուրը:Երբ դրսում ցուրտ է, խոնավ բնակարանում ապակիները «քրտնում» են, դրանց վրա ջրի փոքրիկ կաթիլներ են հայտնվում:
Նմանապես ցուրտ և խոնավ գիշերներին դրսում խոտի վրա ցող է առաջանում: Նշված դեպքերում ջրային գոլորշին փոխակերպվում է ջրի, այսինքն՝ տեղի է ունենում խտացում:
Գոլորշացմամբ և խտացմամբ են պայմանավորված տեղումները (տե՛ս շարժանկար): Երկրի մակերևույթին գտնվող ջուրը գոլորշանալով սկսում է վեր բարձրանալ: Վերևում, որտեղ ջերմաստիճանը ցածր է, գոլորշին խտանում է և անձրևի տեսքով թափվում ներքև:
Գոլորշանում են նաև պինդ մարմինները, օրինակ՝ սառույցը։ Դրա հետևանքով դրսում կախված սպիտակեղենը չորանում է նաև ձմռան սառնամանիքին։ Հնարավոր է նաև հակառակը՝ գոլորշին անցնում է պինդ վիճակի: Օրինակ՝ եղյամի առաջացումը Գոլորշացման յուրահատուկ տեսակ է եռումը:
Հետևելով եռման պրոցեսին` կարելի է նկատել, թե անոթի հատակին ինչպես են առաջանում և, աստիճանաբար մեծանալով, վեր բարձրանում պղպջակներ (տե՛ս շարժանկար): Դրանք պարունակում են ջրում լուծված օդ և առաջացած ջրային գոլորշի: Յուրաքանչյուր հեղուկ եռում է խիստ որոշակի ջերմաստիճանում:
Այն ջերմաստիճանը, որի դեպքում հեղուկը եռում է, կոչվում է եռման ջերմաստիճան: Այն կախված է մթնոլորտային ճնշումից:
Նորմալ մթնոլորտային ճնշման դեպքում ջուրը եռում է 100°C ջերմաստիճանում: Եռման ողջ ընթացքում հեղուկի ջերմաստիճանը չի բարձրանում, չնայած մենք իրեն անընդհատ ջերմություն ենք հաղորդում: Հաղորդված ջերմությունը ծախսվում է ամբողջ ծավալից հեղուկի գոլորշացման համար:
Պատասխանել հարցերին
Առաջադրանքներ(դասարանում)
1) Որոշե՛ք ուղղանկյան մակերեսը, որի չափումներն են՝
a = 3×7+3=24/7 a = 7×9+1=64/7 b = 2×16+3=32/2
b = 3×4+2=14/3 a= 2×4+3=11/4 b = 2×6+1=13/1
24×14=336 64×11=704 32×13=416
7×3=21 7×4=28 2×1=2
a = 4×4+5=21/5 28×704=19 712 2×416=832
b= 5×6+5=35/6
35×21=735
6×5=30
2) Քառակուսին, որի մակերեսը 1 մ2 է, տրոհված է 36 հավասար քառակուսիների։ Ինչքա՞ն է այդպիսի քառակուսու կողմի երկարությունը։
6×6=36
1:6=1/6
Պատ՝․ 1/6մ
3) Խորանարդը, որի ծավալը 1 մ3 է, բաժանված է 27 հավասար
խորանարդիկների։ Ինչքա՞ն է դրանցից յուրաքանչյուրի կողի
երկարությունը։
3×9=27
1:3=1/3
4) Որոշե՛ք ուղղանկյունանիստի ծավալը, եթե նրա չափումներն են՝
313սմ, 414սմ, 515սմ։ Գտե՛ք նաև նրա նիստերի մակերեսները և
որոշե՛ք, թե նրանցից որի մակերեսն է ամենափոքրը։
313 x 414 x 515 = 66 734 730սմ2, 515 x 313 = 161 195սմ2, 313 x 414 = 129 582սմ2, 515 x 414 = 213 210սմ2
Ամենափոքրը 129 582սմ2 մակերեսն է:
Լրացուցիչ(տանը)
5) Երկու ուղղանկյունների երկարություններն իրար հավասար են։
Մեկի լայնությունը 2 1/2մ է, մյուսինը՝ 3 3/4մ։ Երկրորդ ուղղանկյան
մակերեսը 6 մ2-ով մեծ է առաջինի մակերեսից։ Գտե՛ք ուղղանկյունների երկարությունները։
2 1/2=250 սմ 3 3/4=375 375-250=125 6 մ2=600000 մ2 600000:125=480
6) Ուղղանկյունը, որի մակերեսը 1 մ2 է, տրոհված է 30 հավասար
ուղղանկյունների, որոնց լայնությունը 2 սմ է։ Ինչքա՞ն է այդպիսի
ուղղանկյան երկարությունը։
Պատասխան 5000/3
7) Սենյակի ծավալը 40 1/4մ3 է, իսկ բարձրությունը՝ 2 1/2մ։ Գտե՛ք նրա հատակի մակերեսը։
Պատասխան 8 1/5
8) Ուղղանկյունանիստի ծավալը 60 սմ3 է, լայնությունը՝ 212սմ,
բարձրությունը՝ 313սմ։ Այդ ուղղանկյունանիստի բարձրությունը
փոքրացրել են 2 սմ-ով։ Ինչքա՞ն է ստացված ուղղանկյունանիստի
ծավալը։
Դաս 11.
Կրկնենք անցածը
Առաջադրանքներ(դասարանում)
1) Գտե՛ք տառային արտահայտության արժեքը.
ա) (3 · 6 + 4) ։ 2=11, եթե b = 6,
բ) 48 ։ (2 · -1 – 6)=-6, եթե c = –1,
գ) (8 – 2) ⋅ (2 + 5)=42, եթե a = 2,
դ) (30 – 3 · ) ⋅ (8 · d – 1)=-612, եթե d = –2։
2) Հատվածի երկարությունն է՝ 6 սմ-ին գումարած նրա երկարության
կեսը։ Գտե՛ք հատվածի երկարությունը։
6+6=12
3) Աշակերտը կարդաց 90 էջ, որ գրքի 2/5մասն է։ Քանի՞ էջ կա գրքում։
90:2=45 180+45=225 Պատ՝ 225
Լրացուցիչ(տանը)
4) Գտե՛ք տառային արտահայտության արժեքը.
ա) (-73 + 2) – 6 ⋅ (3 – -44)=-353, եթե d = –3, a = –4,
բ) 9 ⋅ (32 + 1) ։ 18 · (4 – -31)=577, եթե b = 2, c = –1,
գ) -254, եթե b = –2, d = 5, c = –4,
դ) 0/4+ -278, եթե k = 0, m = 4, d = –7, b = –8։
5) Արկղից, որում կա 7 սպիտակ և 3 կարմիր գնդիկ, առանց նայելու,
վերցնում են մի գնդիկ։ Գտե՛ք սպիտակ գնդիկ հանելու հավանականությունը։
Պատ՝ 70%
6) AB հատվածը C կետով բաժանված է երկու մասի, որոնց
միջնակետերի հեռավորությունը 8 1/2սմ է։ Ինչքա՞ն է AB հատվածի
երկարությունը։
8 1/2×2=17
7) Նախատեսված է, որ գործարանը 1 ամսում պիտի թողարկի 1000
լվացքի մեքենա։ Սակայն գործարանը պլանը կատարել է 115 %–ով։
Քանի՞ լվացքի մեքենա է թողարկել գործարանը։
1000:100=10 10×115= 1150 մեքենա
8)* Գտնե՛լ այն բոլոր ծառերի քանակը, որոնք իրարից 5 միավոր
հեռավորությամբ տնկված են ուղղանկյունաձև հողամասում, որի
կողմերն են՝ 120 միավոր և 70 միավոր։
120×70:5=1680 Ծառ
Երեքշաբթի
Քննարկել «Իմ ընկեր Նեսոն»պատմվածքը։
Ծանոթանում ենք « Մեր թաղը» պատմվածքին։
Քննարկումներ, կարծիքների արտահայտում ( բանավոր « բանավեճ» ) ։
Մհեր Մկրտչյան 