Հաշվետվոթյուն
Սեմտեմբեր
Հայոց ցեղասպանության քաղաքականության սկիզբը Օսմանյան կայսրությունում
Հայաստանը Ռուսական և Օսմանյան կայսրությունների տիրապետության տակ XX դ. սկզբին
Հայաստանը Ռուսական և Օսմանյան կայսրությունների տիրապետության տակ XX դ. սկզբին
Հայաստանը Ռուսական և Օսմանյան կայսրությունների տիրապետության տակ XX դ. սկզբին
Հոկտեմբեր
Առաջին համաշխարհային պատերազմը (1914–1918 թթ.)
ՀԱՅԱՍՏԱՆԸ ԱՆԿԱԽՈՒԹՅԱՆ ՎԵՐԱԿԱՆԳՆՄԱՆ ՃԱՆԱՊԱՐՀԻՆ: ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ԱՌԱՋԻՆՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅՈՒՆԸ
Նոյեմներ
Հայաստանը 1917 թ. արմատական փոփոխությունների փուլում
էսսե Նռնենիներ-սփյուրքահայթյուն
Հայկական հարցը Փարիզի խաղաղության խորհրդաժողովում
Դեկտեմբեր
Հայաստանը Խորհրդային Ռուսաստանի և Մուստաֆա Քեմալի կառավարությունների թիրախում. ՀՀ անկումը
ԷՍՍԵ
ԽՈՐՀՐԴԱՅԻՆ ՀԱՅԱՍՏԱԸ 1920-1991 ԹԹ.
Էսսե։ Թեմա՝ «Խենթը-անգրագիտության վերացում»։
1. Պանիսլամիզմ, պանթյուրքիզմ
- Պանիսլամիզմ – գաղափարախոսություն, որի նպատակն է բոլոր մահմեդական ժողովուրդների միավորումը մեկ քաղաքական և կրոնական միասնականության մեջ։
- Պանթյուրքիզմ – գաղափարախոսություն, որը ձգտում էր միավորել բոլոր թյուրքախոս ժողովուրդներին մեկ պետության կամ դաշինքի մեջ՝ հիմնականում Թուրքիայի առաջնորդությամբ։
2. Համիդյան ծրագիր և համիդյան ջարդեր
- Համիդյան ծրագիր – սուլթան Աբդուլ Համիդ II-ի քաղաքականությունը՝ ուղղված հայ բնակչության ճնշմանն ու թուլացմանը։
- Համիդյան ջարդեր (1894–1896) – զանգվածային կոտորածներ Օսմանյան կայսրությունում։
- Հետևանքներ – մարդկային մեծ կորուստներ, տեղահանություններ, տնտեսական և մշակութային ավերածություններ։
- Միջազգային արձագանք – եվրոպական պետությունների դատապարտում, բայց առանց գործնական միջամտության։
3. Հայաստանը Ռուսական և Օսմանյան կայսրությունների կազմում
- Ռուսական կայսրություն – հայերը ունեին ավելի ապահով կյանք, դպրոցներ, մշակութային զարգացում։
- Օսմանյան կայսրություն – ազգային ճնշում, իրավազրկում, բռնություններ։
- Եզրակացություն – պայմանները ռուսական տիրապետության տակ համեմատաբար բարենպաստ էին։
4. Հայկական հարց
- Հայկական հարց – Օսմանյան կայսրությունում հայերի իրավունքների, անվտանգության և ինքնակառավարման խնդիրը։
- Վերաբացումը (1912–1914) – կապված էր Բալկանյան պատերազմների և եվրոպական պետությունների միջամտության փորձերի հետ։
5. Առաջին համաշխարհային պատերազմը և Հայոց ցեղասպանությունը
- Պատերազմի տարիներին Օսմանյան իշխանությունները իրականացրին հայ ժողովրդի զանգվածային բնաջնջում։
- Հետևանքներ – մարդկային մեծ կորուստներ, հայրենիքի կորուստ, սփյուռքի ձևավորում։
- Դատապարտում – ցեղասպանությունը ճանաչվել և դատապարտվել է բազմաթիվ պետությունների ու միջազգային կառույցների կողմից։
6. Բրեստ-Լիտովսկի պայմանագիր (1918)
- Կնքվել է Խորհրդային Ռուսաստանի և Կենտրոնական պետությունների միջև։
- Ռուսաստանը հրաժարվեց Արևմտյան Հայաստանի մի մասից՝ հօգուտ Օսմանյան կայսրության։
7. Բաթումիի խորհրդաժողովը (1918)
- Բանակցություններ Հայաստանի, Վրաստանի, Ադրբեջանի և Օսմանյան կայսրության միջև։
- Հայաստանը ստիպված էր ընդունել ծանր պայմաններ։
8. Մայիսյան հերոսամարտեր, ՀՀ հռչակում, Բաթումի պայմանագիր
- Մայիսյան հերոսամարտեր – Սարդարապատ, Բաշ Ապարան, Ղարաքիլիսա։
- 1918 թ. մայիսի 28 – հռչակվեց Հայաստանի Հանրապետությունը։
- Բաթումի պայմանագիր – ծանր, բայց պետականության պահպանման համար անհրաժեշտ։
9. Հայկական հարցը Փարիզի խաղաղության խորհրդաժողովում
- Հայաստանը ներկայացրեց իր պահանջները։
- Քննարկվեց անկախ և միավորված Հայաստանի ստեղծման հարցը, սակայն լիարժեք չիրագործվեց։
10. Հայաստանը Խորհրդային Ռուսաստանի և Քեմալական Թուրքիայի թիրախում
- Երկկողմ ճնշում Հայաստանի վրա։
- 1920 թ. – Հայաստանի Հանրապետության անկումը և խորհրդայնացումը։
11. Հայաստանի հարաբերությունները հարևանների հետ (19-րդ դարի վերջ – 20-րդ դարի սկիզբ)
- Օսմանյան կայսրություն – թշնամական։
- Պարսկաստան – սահմանափակ ազդեցություն։
- Վրաստան, Ադրբեջան – տարածքային վեճեր։
- Ռուսաստան – սկզբում պաշտպանիչ, ապա՝ վերահսկող։
Մհեր Մկրտչյան 