Category: Աշխարհագրություն

Ի՞նչ դեր ունի տրանսպորտը ժամանակակից տնտեսության համար:

Տրանսպորտի միջոցով իրականացվում է արտադրության ճյուղերի ու ձեռնարկությունների հումքի փոխադրումը: Նաև պատրաստի արտադրանքը սպառողին հասցնելը: Կապն իր հերթին ապահովում է մարդկանց, տնտեսության տարբեր ճյուղերի ու արտադրությունների միջև որոշակի հեռավորության վրա տեղեկատվության փոխանցումը տարբեր տեխնիկական միջոցներով:

Բացատրել հետևյալ հասկացությունները. բեռնաշրջանառություն, ուղևորաշրջանառություն

Բեռնաշրջանառությունը դա փոխադրամիջոցներով փոխադրվող բեռների քանակն է որոշ ժամանակում: Ուղևորաշրջանառություն փոխադրամիջոցներով փոխադրված ուղևորների թվաքանակն է։

ՀՀ համար տրանսպորտի որ տեսակներն են ավելի կարևոր: Ինչու

ավտոմեքենա, ավտոբուս, բեռնատար, մետրո,

• Ի՞նչ տարբերություն կա նյութական արտադրության ոլորտների և ձնկորսության, անտառային տնտեսության, որսորդության միջև:

Տարբերությունը այն է, որ նյութական արտադրությունը նյութական է, իսկ ձնկորսությունը, անտառային տնտեսությունը, որսորդությունը բնական են։ ձնկորսությունը, անտառային տնտեսությունը, որսորդությունը մոտ են գյուղատնտեսությանը, իսկ նյութական արտադրությունը արդյունաբերություն է։

• Ի՞նչ նյութական բարիքներ է մարդուն տալիս անտառը և այդ բարիքները տնտեսության ո՞ր ճյուղերում են օգտագործվում:

Անտառը մարդկանց տալիս է փայտ, թթվածին և գյուղատնտեսության համար լավ միջավայր։ Բոլոր ճյուղերում էլ օգտագործվում են անտառային բարիքները։ Արդյունաբերությանը տալիս են փայտ, իսկ արդյունաբերությունը, այդ պայտերից պատրաստում է կահույքներ։ Սպասարկման ոլորտում վաճառում են փայտը։

• Ի՞նչ հետևենաքներ են թողնում ձնկորսությունը, անտառային տնտեսությունը և որսորդությունը բնության վրա:

Թողնում են վատ հետևանքներ, որովհետև ծառ կտրելը վնասակար է բնությանը։ Երբ մենք սպանում են կենդանիների, նրանք կամաց-կամաց քչանում են և դա նորից վնաս է, որովհետև ամեն կենդանի իր դերը ունի բնության մեջ։ Նույնը վերաբերվում է ձկներին։

• Ի՞նչ տարբերություն կա նյութական արտադրության ոլորտների և ձնկորսության, անտառային տնտեսության, որսորդության միջև:
• Ի՞նչ նյութական բարիքներ է մարդուն տալիս անտառը և այդ բարիքները տնտեսության ո՞ր ճյուղերում են օգտագործվում:
• Ի՞նչ հետևենաքներ են թողնում ձնկորսությունը, անտառային տնտեսությունը և որսորդությունը բնության վրա:

Անասնապահությունը գյուղատնտեսության կարևորագույն ճյուղերից մեկն է: Այն ծագել է
շատ հին ժամանակներումվայրի կենդանիների ընտելացմամբ: Հետագայում մարդը սկսել է զբաղվել նաև գյուղատնտեսական կենդանիների բուծմամբ: Անասնապահությունը բնակչությանը մատակարարում է միս, կաթ, կենդանական յուղ, ձու, իսկ թեթև արդյունաբերությանը բնական հումքի որոշ տեսակներ (կաշի,բուրդ մորթի):
Անասնապահությունն աչքի է ընկնում ճյուղային մեծ բազմազանությամբ: Նրա գլխավոր
ենթաճյուղերն են` խոշոր եղջերավոր անասնապահությունը, խոզաբուծությունը, ոչխարաբուծությունը, ձիաբուծությունը, ուղտաբուծությունը, թռչնաբուծությունը, ինչպես նաև շերամապահությունը: Լայն առումով գյուղատնտեսության բնագավառին են վերագրում նաև ձկնաբուծությունը և գազանաբուծությունը:

• Որո՞նք են բուսաբուծության զարգացման նախադրյալները:
• Արևը, ջուրը, հողը, մարդկանց աշխատանք, սերմերը, բարենպաստ պայմաններ:
• Ի՞նչ կապ ունի բուսաբուծությունը տնտեսության մյուս ճյուղերի հետ:
• Բոլոր ճյուղերը իրար հետ կապված են, օրինակ՝ ցորենից ստանում են ալյուր, ալյուրից սննդամթերք:
• Բուսաբուծությունը արդյունաբերությանը տալիս է՝ հումք, իսկ անասնապահությանը՝ կեր։
• Նշեք հետևյալ բույսեր մշակող առաջատար երկրները.
  Բրինձ, ցորեն, բամբակ, թեյ, սուրճ կակաո, խաղող, եգիպտացորեն

Բրինձ-Չինաստան, ցորեն-Ռուսաստան, թեյ-Չինաստան, սուրճ կակաո-ԱՄՆ և Աֆրիկա, խաղող-Իտալիա, եգիպտացորեն-ԱՄՆ

1. Որո՞նք են քիմիական արդյունաբերության զարգացման նախադրյալները:
Քիմիական արդյունաբերությունը մեքենաշինության եւ էլեկտրաէներգետիկայի հետ մեկտեղ
գիտատեխնիկական առաջադիմությունն ապահովող ճյուղերն են:
Քիմիական արդյունաբերությունը սինթեզում, ստեղծում է այնպիսի նյութեր (պլաստմասսաներ, պոլիմերներ, քիմիական մանրաթելեր եւ այլն), որոնք բնության մեջ չեն լինում։
2. Ի՞նչ դեր ունի քիմիկան արդյունաբերությունը տնտեսության մեջ:
Քիմիական արդյունաբերությունը սինթեզում, ստեղծում է այնպիսի նյութեր, որոնք բնության մեջ չեն լինում։
3. Ի՞նչ տեղաբաշխման առանձնահատկություններ ունի սննդի արտադրության տեղաբաշխումը:  
Արագ փչացող հումք (կաթ, խաղող, լոլիկ, շաքարի ճակնդեղ, շաքարեղեգ և այլն) մշակող ձեռնարկությունները
տեղաբաշխվում են հումքի աղբյուրների մոտ։ Միևնույն ժամանակ, դրանցից պատրաստված արտադրանքը (օրինակ` պահածո կամ շաքար) հարմար է երկարատև պահպանման և տրանսպորտային փոխադրման համար:

Արդյունաբերություն, աշխատանքի գործիքների, էներգիայի արտադրությամբ, հումքի, վառելիքի, նյութերի հանույթով, գյուղատնտեսության մեջ և այլ բնագավառներում ստեղծված արտադրանքի մշակմամբ ու վերամշակմամբ զբաղվող ձեռնարկությունների (գործարաններ, ֆաբրիկաներ, կոմբինատներ, հանքավայրեր, էլեկտրակայաններ և այլն) ամբողջությունը։ Արդյունաբերությունը ժողովրդական տնտեսության կարևորագույն ճյուղն է և վճռորոշ ազդեցություն է գործում հասարակության արտադրողական ուժերի զարգացման մակարդակի վրա։

Ձեռնարկությունների որևէ խմբի կամ արտադրական որևէ ընկերության եկամուտների հիմնական աղբյուրը ընկալվում է որպես արդյունաբերական համապատասխան ճյուղի հայտացուցիչ^[2]։ Եթե մեծ խումբը եկամուտների մի քանի աղբյուր ունի, համարվում է, որ նա գործում է արդյունաբերության մի քանի ճյուղերում։ Արդյունաբերական հեղափոխությունից հետո եվրոպական և հյուսիսամերիկյան երկրներում արդյունաբերությունը դարձել է արտադրության և աշխատանքի առանցքային ճյուղը՝ հետին պլան մղելով առևտրային և ֆեոդալական նախկին տնտեսությունը։ Դա տեղի է ունեցել այն բանի շնորհիվ, որ արդյունաբերական հեղափոխությանը շատ արագ հաջորդել են տեխնոլոգիական բազմաթիվ նվաճումներ, այդ թվում՝ ածխի ու պողպատի արտադրությունը։

Արդյունաբերական հեղափոխությունից հետո տնտեսության արտադրանքի թերևս մեկ երրորդը բաժին է ընկնում վերամշակող արդյունաբերությանը։ Զարգացած և զարգացող կամ կիսազարգացած բազմաթիվ երկրներ նշանակալի չափով կախում ունեն վերամշակող արդյունաբերությունից։

• Ի՞նչ դեր ունի մետղաձուլությունը ժամանակակից կյանքում և տնտեսության մեջ: 
• Արդյունաբերության մյուս երկու կարեւոր ճյուղերն են մետաղաձուլությունն ու մեքենաշինությունը, որոնց հիմնական ենթաճյուղերին, արտադրություններին ու դրանց
  տարածքային կազմակերպման առանձնահատկություններին կծանոթանաք այս դասին:
  մետաղաձուլությունը (մետալուրգիան) յուրաքանչյուր երկրի տնտեսական եւ ռազմական
  հզորության հիմքն է, որը մարդու արտադրական գործունեության հնագույն բնագավառներից է։
• Ի՞նչպիսի փոխադարձ կապեր կան մեքենաշինության և մետաղաձուլության միջև:
• Մեքենաշինության և մետաղաձուլության միջև փոխադարձ կապն այն է, որ տարբեր փախդրամիջոցներ սարքում են, պատրաստում են մետաղների շնորհիվ, իսկ այ մետաղները արդեն մետաղաձուլության արդյունքն են:
• Քարտեզի վրա նշել այն երկրները, որոնք առաջատար են մեքենաշինության ոլորտում: 
• Քարտեզի վրա նշել այն երկրները, որոնք առաջատար են Էեկտրաէներգիայի արտադրությամբ: 
• Քարտեզի վրա նշել այն երկրները, որոնք առաջատար են երկաթաքարի
• արդյունահանմամբ:

Կանաչ-Էլեկտրաէներգիայի առաջատարներ
Կարմիր-երկաթաքարերի արդյունահանման առաջատարներ
Կապույտ-առաջատարներ մեքենաշինության ոլորտում։

1. Որո՞նք են տնտեսության զարգացման նախադրյալները
Տնտեսության զարգացման նախադրյալներ են՝ երկրի բնական պայմանները ու ռեսուրսները, աշխարհագրական դիրքը, հարևան երկրների ազդեցությունը, կլիմայական պայմանները և այլն:
2. Նշեք 5 երկիր որտեղ տնտեսության առաջատար ճյուղը՝
ա) գյուղատնտեսությունն է
Ֆրանսիա, Գերմանիա, Կանադա, ԱՄՆ, Ռուսաստան
բ) արդյունաբերությունն է
Ֆրանսիա, Գերմանիա, ԱՄՆ, Ճապոնիա, Չինաստան
գ) սպասարկման ոլորտն է
Ֆրանսիա, Գերմանիա, ԱՄՆ, Ավստրիա, Իտալիա
3. Ի՞նչ ազդեցություն  ունի բնակչության սեռատարիքային կազմը տնտեսության զարգացման վրա:
Երկրում տղամարդկանց գերակշռության դեպքում երկրում կարող է զարգանալ ծանր արդյունաբերությունը, իսկ կանանց գերակշռության դեպքում՝ թեթև արդյունաբերությունը, օրինակ՝ տնտեսությունը։
4. Ի՞նչ ազդեցություն ունի երկրի աշխարհագրական դիրքը երկրի տնտեսության զարգացման վրա. բերել օրինակներ:
Աշխարհագրական դիրքը մեծ ազդեցություն ունի գյուղատնտեսության վրա: Օրինակ՝ գյուղատնտեսության մեջ մտնում է որսորդությունը, եթե երկրի դիրքը այնպիսին է, որ անտառներ չկան, պարզ է որ այդտեղ չի կարող զարգանալ գյուղատնտեսության այդ ոլորտը։ Իսկ եթե երկրով անցնում է գազամուղ, նավթամուղ, ճանապարհներ որոնցով բեռներ են տեղափոխվում հարևան երկրներ, ապա սեփական երկրի տնտեսությունը զարգանում է։
5. Ի՞նչ ազդեցություն ունեն երկրի բնական պայմաններն ու ռեսուրսները երկրի տնտեսության զարգացման վրա. բերել օրինակներ:
Երկրի արդյունաբերությունը կարող է շատ քիչ զարգացում ունենալ, եթե երկիրը չունենա պղնձամոլիբդենային կոմբինատի արտադրանք, ոսկու հանքեր, հանքային ջրեր, նավթ, գազ, անտառներ, ապա երկիրը լավ զարգաղում չի ունենա։ Երկրի վրա բնական ռեսուրսները շատ մեծ ազդեցություն ունեն, հատկապես արդյունաբերության ոլորտում։
6 .Ի՞նչ ազդեցություն ունի հարևան երկրների ազդեցությունը երկրի տնտեսության զարգացման վրա. բերել օրինակներ:
Եթե երկիրը իր հարևան երկրների հետ լավ հարաբերությունների մեջ է, ապա հարևան երկրները կարող են օգնել տվյալ երկրին զարգանալ։

1.Նշել տարածքով ամենախոշոր 15 երկրները։

1	Ռուսաստան	16,376,870 կմ2
2	Կանադա	9,985,321 կմ2
3	Չինաստան	9,388,211 կմ2
4	ԱՄՆ	9,014,230 կմ2
5	Բրազիլիա	8,358,140 կմ2
6	Ավստրալիա	7,682,300 կմ2
7	Հնդկաստան	2,973,190 կմ2
8	Արգենտինա	2,736,690 կմ2
9	Ղազախստան	2,699,700 կմ2
10	Ալժիր	2,381,740 կմ2
11	ԿԴՀ	2,267,050 կմ2
12	Սաուդյան Արաբիա	2,149,690 կմ2
13	Մեքսիկա	1,943,950 կմ2
14	Ինդոնեզիա	1,811,570 կմ2
15	Սուդան	1,765,048 կմ2

2. Նշել բնակչության թվով խոշոր 15 երկրները: Առանձնացնել այն երկրները, որոնք և տարածքով են խոշոր և բնակչությամբ:
Բնակչությամբ՝
1. Հնդկաստան
2. Չինաստան
3. ԱՄՆ
4. Ինդոնեզիա
5. Պակիստան
6․ Բրազիլիա
7․ Նիգերիա
8. Բանգլադեշ
9․ Ռուսաստան
10․ Մեքսիկա
11. Ճապոնիա
12․ Եթովպիա
13․ Ֆիլիպիններ
14․ ԿԴՀ
15․ Եգիպտոս

Բնակչությամբ և տարածքով՝
1․ Հնդկաստան
2. Չինաստան
3. ԱՄՆ
4. Բրազիլիա
5. Ռուսաստան
6. Մեքսիկա
3.Նշեք 5 սահմանադրական և 5 բացարձակ միապետություններ։
Սահմանադրական միապետությունները ավելի տարածված են։ Դրանցից են՝ Մեծ Բրիտանիան, Ճապոնիան, Բելգիան, Նիդեռլանդները, Շվեդիան, 
Պորտուգալիան։
Բացարձակ միապետություններ գոյություն ունեն աշխարհի մոտ 10 պետություններում։ Դրանցից ամենախոշորը՝ Սաուդյան Արաբիան է, Օմանը, Կատարը։
4.Նշեք 5 երկիր, որոնց աշխարհագրական դիրքը բարենպաստ է, նշեք 5 երկիր, որոնց աշխարհագրական դիրքը անբարենպաստ է: 
Բարենապաստ աշխարհագրական դիրքով երկրներն են՝ Եգիպտոսը, Ֆրանսիան, Մեքսիկան, Բրազիլիան, Հնդկսատանը։
Անբարենապաստ աշխարհագրական դիրքով երկրներն են՝ Մոնղոլիան, Նիգերիան, Մալին, Չադը, Պորտուգալիան։