1. Ի՞նչ է աղը, ինչպե՞ս է առաջանում
Աղը բարդ նյութ է, որը սովորաբար առաջանում է թթվի և հիմքի (հիդրօքսիդի) փոխազդեցությունից՝ չեզոքացման ռեակցիայի արդյունքում։

2. Ի՞նչ է ատոմը
Ատոմը քիմիական տարրի ամենափոքր մասնիկն է, որը պահպանում է այդ տարրի հատկությունները։

3. Ամենահայտնի աղը
Ամենահայտնի աղը խոհանոցային աղն է՝ նատրիումի քլորիդը (NaCl)։

4. Չեզոք, թթու և հիմնային աղերի տարբերությունը

• Չեզոք աղեր՝ չեն փոխում լուծույթի pH-ը (օր. NaCl)
• Թթու աղեր՝ լուծույթը դարձնում են թթու
• Հիմնային աղեր՝ լուծույթը դարձնում են հիմնային

5. Աղի և ջրի փոխազդեցության պրոցեսը
Այդ պրոցեսը կոչվում է հիդրոլիզ։

6. Հիդրօքսիդների բանաձևերը
ա) Նատրիումի հիդրօքսիդ — NaOH
բ) Կալցիումի հիդրօքսիդ — Ca(OH)₂
գ) Երկաթ(III)-ի հիդրօքսիդ — Fe(OH)₃

7. Քիմիական ռեակցիաների հատկանիշները

• Նոր նյութի առաջացում
• Գույնի փոփոխություն
• Գազի անջատում
• Ջերմության արտազատում կամ կլանում
• Նստվածքի առաջացում

8. Ի՞նչ է նյութը, ի՞նչ է մարմինը
Նյութը այն է, ինչից կազմված են մարմինները։
Մարմինը նյութից կազմված առարկա է։

9. Նյութի ֆիզիկական հատկություններ
Գույն, հոտ, համ, խտություն, կարծրություն, լուծելիություն, հալման ջերմաստիճան։

10. Թթուների պարտադիր տարրը
Թթուների բաղադրության մեջ պարտադիր կա ջրածին (H)։

11. Ի՞նչ է օքսիդը
Օքսիդը բարդ նյութ է, որը կազմված է թթվածնից և մեկ այլ տարրից։

12. Մետաղական օքսիդի օրինակ
Կալցիումի օքսիդ — CaO

13. Ոչ մետաղական օքսիդի օրինակ
Ածխաթթու գազ — CO₂

14. Օքսիդների ստացման եղանակներ

• Տարրի և թթվածնի ուղիղ միացում
• Բարդ նյութերի տաքացում

15. Ալկալիներին բնորոշ ֆիզիկական հատկություն
Ալկալիները սովորաբար ջրում լավ լուծվող պինդ նյութեր են։

1. Ի՞նչ է աղը: Ինչպե՞ս է այն սովորաբար առաջանում:
Աղերն այն էլեկտրոլիտներն են, որոնց դիսոցման ժամանակ առաջանում են մետաղի կատիոններ և թթվային մնացորդի անիոններ։
2. Ի՞նչ է ատոմը:
Ատոմը փոքրագույն, քիմիապես անբաժանելի մասնիկ է։
3. Ո՞րն է ամենահայտնի աղը, որը մենք օգտագործում ենք ամեն օր: 
Ամենահայտնի օգտագործվող աղը նատրիումի քլորիդն է` NaCl։
4. Ի՞նչ տարբերություն կա չեզոք, թթու և հիմնային աղերի միջև 
Չեզոք աղերը ստացվում են թթուների լրիվ չեզոքասման արդյունքում, օրինակ՝ NaCl, KNO3, CuSO4։ Թթվային աղերը ստացվում են բազմահիմն թթուների ոչ լրիվ չեզոքացման արդյունքում, օրինակ՝ H2SO4 + NaOH = NaHSO4 + H2O։ Հիմնային աղերը ստացվում են բազմաթթվային հիմքերի ոչ լրիվ չեզոքացման արդյունքում, օրինակ՝ Cu(OH)2•CuCO3
5. Ինչպե՞ս է կոչվում այն պրոցեսը, երբ աղը ջրում լուծվելիս փոխազդում է ջրի հետ և փոխում լուծույթի pH-ը:
Այդ պրոցեսը կոչվում է հիդրոլիզ:
6. Ասա հետևյալ հիդրօքսիդների բանաձևերը.
ա) նատրիումի հիդրօքսիդ
NaOH
բ) կալցիումի հիդրօքսիդ
Ca(OH)2
գ) երկաթ(III)-ի հիդրօքսիդ
Fe(OH)3
7. Թվարկե՛ք  քիմիական ռեակցիաների հատկանիշները:   
Քիմիական ռեակցիաների հատկանիշներ են՝ գույնի, հոտի համի փոփոխությունը, էներգիայի անջատումը կամ կլանումը, նստվածքի առաջացումը և գազի անջատումը: 
8. Ի՞նչ է նյութը, ի՞նչ է մարմինը։
Ֆիզիկական մարմինը դա ծավալ, զանգված ունեցող ցանկացած առարկա է: Նյութն այն է, ինչից կազմված են ֆիզիկական մարմինները` մեզ շրջապատող առարկաները:
9. Թվարկե՛ք նյութի ֆիզիկական հատկություններ։
Նյութերի ֆիզիկական հատկություններն են՝ ագրեգատային վիճակը, գույնը, հոտը, համը, խտությունը, ջերմահաղորդականությունը, էլեկտրահաղորդականությունը, հալման և եռման ջերմաստիճանները:
10. Թթուների բաղադրության մեջ պարտադիր ի՞նչ տարր կա։
Թթուները միշտ պարունակում են ջրածնի ատոմներ: 
11. Ի՞նչ է օքսիդը։
Թթվածնի ատոմ պարունակող երկտարր միացությունները անվանվում են օքսիդներ:
12. Ո՞րն է մետաղական օքսիդի օրինակ։
Fe2O3
13. Ո՞րն է ոչ մետաղական օքսիդի օրինակ։
H2O
14. Ինչպե՞ս կարելի է ստանալ օքսիդներ։
Օքսիդներ կարելի է ստանալ պարզ նյութի և թթվածնի փոխազդեցությամբ, անկայուն կամ թույլ թթուն քայքայելիս, որոշ աղեր քայքայելիս և այլն․
15. Թվարկե՛ք ալկալիներին բնորոշ մեկ ֆիզիկական հատկություն։
Նրանք լավ լուծվում են ջրում և ջրային լուծույթներում տալիս են հիմքային հատկություն ունեցող լուծույթներ։

Առաջադրանք 1․ Որոշեք օքսիդացման աստիճանը միացությունում

1. H₂O – O → H⁺¹₂O⁺²
2. CO₂ – C → C¹⁺O⁺²
3. NH₃ – N → N⁺⁴H³
4. H₂S – S → H₂S^-2
5. MgO – Mg → Mg⁺²O^-1
6. SO₂ – S → O^-1S^-2
7. SO₃ – S → S³O^-2
8. FeO – Fe →
9. Fe₂O₃ – Fe → ?
10. Al₂O₃ – Al → ?

---

 Առաջադրանք 2․ Տվյալ իոններում որոշեք կենտրոնական տարրի օքսիդացման աստիճանը

1. NO₃⁻ – N → ?
2. SO₄²⁻ – S → ?
3. PO₄³⁻ – P → ?
4. MnO₄⁻ – Mn → ?

---

Առաջադրանք 3․ Գտեք բոլոր տարրերի օքսիդացման աստիճանը

1. Na₂SO₄
2. CaCO₃
3. KNO₃
4. Mg(OH)₂
5. AlCl₃

---

Առաջադրանք 4․ Ճիշտ կամ սխալ

Նշեք՝ ճիշտ է արդյոք ցուցված օքսիդացման աստիճանը.

1. H₂O → O = –2
2. CO₂ → C = –4
3. FeCl₃ → Fe = +3
4. NH₃ → N = –3
5. SO₄²⁻ → S = +4

• Ի՞նչ է աղը: Ինչպե՞ս է այն սովորաբար առաջանում:
• Աղեր, կոչվում են այն բարդ նյութերը, որոնք կազմված են մետաղի կատիոններից և որևէ թթվային մնացորդի անիոններից։ Աղերը ստանում են հիմնականում չեզոքացման ռեակցիաով՝ թթվի և հիմքի փոխազդեցությամբ։
• Ո՞րն է ամենահայտնի աղը, որը մենք օգտագործում ենք ամեն օր: Ի՞նչն է դրա քիմիական բանաձևը, և ի՞նչ դեր ունի այն մարդու օրգանիզմում:
• NaCl
• ՝ կերակրի աղը
• Դերը մարդու օրգանիզմում՝
• Պահպանում է ջրաղային հավասարակշռությունը,
• Անհրաժեշտ է նյարդային զգայության և մկանների աշխատանքի համար,
• Օգնում է արյան ճնշման կարգավորմանը։
• Ի՞նչ տարբերություն կա չեզոք, թթու և հիմնային աղերի միջև (օրինակներով): Ինչո՞վ է դա պայմանավորված:
• Չեզոք աղ
• Ստացվում է ուժեղ թթու + ուժեղ հիմք փոխազդեցությամբ։
• Հիմնային աղ
• Հիմքի OH⁻ խմբերի ոչ ամբողջական փոխարինում է տեղի ունենում։
• Ինչպե՞ս է կոչվում այն պրոցեսը, երբ աղը ջրում լուծվելիս փոխազդում է ջրի հետ և փոխում լուծույթի pH-ը:
• Հիդրոլիզ
• Ներկայացրե՛ք աղերի կիրառման երեք տարբեր ոլորտ (բացի սննդից), օրինակ՝ շինարարություն, գյուղատնտեսություն, կամ արդյունաբերություն:
• Շինարարություն
• Ցեմենտում ու բետոնում օգտագործվում են տարբեր աղեր
  
• Գյուղատնտեսություն
• Պարարտանյութեր՝
• Արդյունաբերություն
• Մետաղների ստացում (NaCl, MgCl₂)
• Պատրատուկների և ներկերի արտադրություն
• Արտաքին մակերեսների մշակություն

Ո՞րն է թթուների և հիդրօքսիդների (հիմքերի) սահմանումը:

Ցանկացած թթվի պարտադիր տարրը՝ ջրածին (H).

1. Ո՞րն է ցանկացած թթվի կազմի պարտադիր տարրը։ Գրե՛ք դրա քիմիական նշանը։

Բոլոր հիդրօքսիդների պարտադիր մասը՝ հիդրօքսիդային խմբի OH⁻։

2. Ո՞րն է բոլոր հիդրօքսիդների (հիմքերի) բանաձևի պարտադիր մասը։

OH

3. Ի՞նչպես ենք դասակարգում թթուները ըստ թթվածնի պարունակության։ Բերե՛ք մեկական օրինակ։

Թթուների դասակարգում թթվածնի պարունակությամբ․

Առանց թթվածնի թթուներ հիդրաթթուներ՝ օրինակ՝ HCl

4. Ինչպե՞ս է կոչվում այն հիդրօքսիդը, որը լուծվում է ջրում։

Ջրում լուծվող հիդրօքսիդը կոչվում է ալկալի։

5. Ի՞նչ գույն է ստանում լակմուսի թուղթը, երբ այն ընկղմում են թթվի լուծույթի մեջ։

Թթվի լուծույթում լակմուսը դառնում է կարմիր։

6. Թվարկե՛ք ալկալիներին բնորոշ մեկ ֆիզիկական հատկություն։

Ալկալիներին բնորոշ հատկություն՝ սահուն/օճառանման հպում

7. Ինչպե՞ս է կոչվում այն նյութերը, որոնք փոխում են իրենց գույնը՝ կախված լուծույթի թթվային կամ հիմնային լինելուց:

Նյութերը, որոնք փոխում են գույնը թթվայնությունից/հիմնայնությունից կախված, կոչվում են ինդիկատորներ։

8. Ի՞նչ նյութեր են  առաջանում թթվի և հիմքի փոխազդեցությունից։

Թթվի և հիմքի փոխազդեցությունից առաջանում են աղ և ջուր։

9. Ինչպե՞ս է կոչվում թթվի և հիմքի միջև տեղի ունեցող փոխազդեցությունը։

Թթվի և հիմքի փոխազդեցությունը կոչվում է չեզոքացում։

10. Թթունները փոխազդու՞մ են մետաղների հետ։ Եթե այո, ի՞նչ նյութեր են առաջանում այդ դեպքում։

Այո, թթուները փոխազդում են մետաղների հետ․ առաջանում են աղ և ջրածին գազ (H₂)।

11.Ի՞նչ է տեղի ունենում անլուծելի հիմքերի հետ, երբ դրանք տաքացնում են (ջերմային քայքայում)։ Ի՞նչ նյութեր են առաջանում:

Անլուծելի հիմքերը տաքացնելիս քայքայվում են՝ առաջացնելով մետաղի օքսիդ և ջուր։

12. Հնարավո՞ր է արդյոք ստանալ լուծելի հիմք (ալկալի) մետաղի և ջրի փոխազդեցությունից։

Այո, որոշ մետաղների և ջրի փոխազդեցությամբ ստացվում է լուծելի հիմք, օրինակ՝ Na + H₂O → NaOH։

1.Ո՞ր նյութերն են կոչվում աղեր:

Պատասխանիր՝ ո՞ր իոններից է կազմված և ինչպե՞ս է ստացվում։

2. Ի՞նչ իոններից են կազմված հետևյալ աղերը դիսոցի՛ր։

ա) NaCl
բ) CaCO₃
գ) CuSO₄
դ) KNO₃

3. Գրի՛ր հետևյալ աղերի բանաձևերը ըստ անվանումների․

ա) Կալցիումի քլորիդ
բ) Նատրիումի սուլֆատ

4 . Գրի՛ր, ինչ կստացվի, երբ  միմյանց հետ փոխազդեն․

ա) H₂SO₄ + KOH → ?
բ) CuO + 2HCl → ?
գ) Na₂CO₃ + CaCl₂ → ?

1. Գրիր հետևյալ հիդրօքսիդների բանաձևերը.

ա) Նատրիումի հիդրօքսիդ – NaOH
բ) Կալցիումի հիդրօքսիդ – Ca(OH)₂
գ) Երկաթ(III)-ի հիդրօքսիդ – Fe(OH)₃

---

2. Դասակարգիր՝ հիմք, թթու, աղ.

• NaOH – հիմք (ալկալի)
• HCl – թթու (աղաթթու)
• KOH – հիմք (ալկալի)
• Cu(OH)₂ – հիմք (այլ մետաղի հիդրօքսիդ, անլուծելի)

---

3. Նշիր՝ լուծելի, թե ոչ.

ա) NaOH – լուծելի
բ) Ba(OH)₂ – լուծելի
գ) Fe(OH)₃ – անլուծելի
դ) Al(OH)₃ – անլուծելի

---

4. Գրիր ռեակցիաները.
ա) NaOH + HCl → NaCl + H2O
բ) Ca(OH)₂ + CO₂ → CaO + H2O
գ) Fe(OH)₃ → (տաքացնելիս) Fe2O3 + H2O
դ) Al(OH)₃ + HNO₃ → Al(NO3)₃ + H2O

1) Գրիր հիդրօքսիդների բանաձևերը

ա) նատրիումի հիդրօքսիդ — NaOH
բ) կալցիումի հիդրօքսիդ — Ca(OH)₂
գ) երկաթ(III)-ի (երկաթի +3 աստիճան) հիդրօքսիդ — Fe(OH)₃

---

2) Դասակարգիր՝ հիմք, թթու, ա

---

3) Լուծելի՞, թե ոչ

ա) NaOH — լուծելի է ջրում (շատ լավ լուծվում)
բ) Ba(OH)₂ — լուծելի է ջրում (մոտավորապես լավ լուծվում՝ ոչ այնքան, որքան NaOH, բայց ջրում լուծելի է)
գ) Fe(OH)₃ — ոչ լուծելի (ջրում անջատ precipitate՝ գոյանում է որպես նստվածք)
դ) Al(OH)₃ — ոչ շատ լուծելի (նյութը ջրում գրեթե անլուծելի՝ դիտվում է որպես նստվածք; սակայն այն ամֆոտեր է՝ լուծվում է ինչպես ուժեղ թթվերում, այնպես էլ ուժեղ հիմքերում)

---

4) Գրիր ռեակցիաները (բալանսով)

ա) NaOH + HCl → NaCl + H₂O
(մեկը մեկին՝ չպետք է միտքավորել՝ NaOH + HCl → NaCl + H₂O)

բ) Ca(OH)₂ + CO₂ → CaCO₃ + H₂O
(նաև հավասար է՝ Ca(OH)₂ + CO₂ → CaCO₃ ↓ + H₂O — CaCO₃ նստվածք է)

գ) Fe(OH)₃ → (տաքացնելիս) Fe₂O₃ + 3 H₂O (բալանսավոր՝)
2 Fe(OH)₃ → Fe₂O₃ + 3 H₂O
(ջերմության ազդեցությամբ հիդրօքսիդը ջրից զատվում է → օքսիդ)

դ) Al(OH)₃ + HNO₃ → Al(NO₃)₃ + H₂O (բալանսով՝)
Al(OH)₃ + 3 HNO₃ → Al(NO₃)₃ + 3 H₂O

• Գրիր աղաթթվի քիմիական բանաձևը։
• HCl։
• Նշիր՝ որ տարրերն են կազմում ծծմբական թթուն (H₂SO₄)։
• ջրածին, ծծմբի, թթվածին)։
• Թթուների բաղադրության մեջ պարտադիր ի՞նչ տարր կա։
• ջրածին
• Ինչ իոն է տալիս թթուն ջրում լուծվելիս։
• H₃O
• Նշիր՝ ուժեղ թե թույլ թթու է․
  ա) HCl
  բ) H₂CO₃
• Ընտրիր՝ որ նյութն է թթու.
  ա) NaOH
  բ) H₂SO₄
  գ) CaO
• Նշիր՝ որ նյութերն են ստացվում թթվի և հիմքի փոխազդեցության արդյունքում։
• Գրի՛ր ազոտական թթվի բանաձևը և ասա դա միատոմյա՞, թե բազմատոմյա թթու է։
• Գրի՛ր թթվի անվանումները.
  ա) H₂SO₄ →ծծմբաթթու
  բ) HNO₃ → ազոտաթթու
  գ) H₂CO₃ → ածխաթթու
• Նշիր, թե որ թթուներն են ուժեղ, իսկ որոնք՝ թույլ․
  HCl-ուժեղ, H₂SO₄-ուժեղ, H₂CO₃-թույլ., H₂S-թույլ.
• Գրիր թթվի և հիմքի փոխազդեցության հավասարումը․
  NaOH + HCl → NaCl + H2O
• Գրիր մետաղի և թթվի փոխազդեցության հավասարումը․
  Zn + H2SO4 → ZnSO4 + H2
• Գրիր մետաղական օքսիդի և թթվի փոխազդեցությունը․
  CuO + H2SO4 → CuSO4 + H2O
• Հաշվիր՝ քանի գրամ աղաթթու է անհրաժեշտ 5 գ կալցիումի օքսիդը չեզոքացնելու համար։   CaO+2HCl→CaCl2 +H2 O