Day: November 19, 2023

Դասարանում

137.
ա) x³ ⋅ *=x⁸
*= x⁵
բ) (a²)⁴ ⋅ (a³)²=a⁹ ⋅ *
a⁸ ⋅ a⁶=a⁹ ⋅ a⁵
գ) (*)⁵ ⋅ (a³)⁴=(a⁴) ⋅ a³ ⋅ a⁵
(*)⁵ ⋅ a¹²=(a⁴) ⋅ a⁸
(a⁴)⁵ ⋅ a⁸
դ) (*)³ = y⁶
(y²)³ = y⁶
ե) (*)⁴ ⋅ n=n²¹
(n⁵)⁴ ⋅ n=n²¹
զ) (a³)³ ⋅ *=(a⁵)² ⋅ a⁷
(a³)³ ⋅ a⁸ =(a⁵)² ⋅ a⁷
138.
ա) a¹²
բ) x¹⁰
գ) x⁵ y³z
դ) b² c³d⁸
ե) 9a⁶
զ) m⁴⁰

Տանը

139.
ա) 5⁸
բ) 2⁶
գ) 2¹⁰
դ) 5¹²
ե) 3⁶
զ) 2¹⁰
140.
141.
ա) 2³⋅5³
բ) 2³⋅3³
գ) 3²⋅5²
դ) 2⁴⋅5⁴

Урок 4.  Гастрономические изыски.

Армения славится своими вкусными и необычными блюдами, попробовать которые просто необходимо каждому туристу. Главные продукты — баранина, йогурт, баклажаны и булгур, который здесь любят больше риса и кукурузной крупы. Изюминка каждого блюда — сухие и свежие травы, орехи, бобовые, сушеные плоды вишни, граната или абрикоса.

Перед вами рецепт традиционного армянского блюда, прочитайте его и угадайте, о каком блюде идет речь.

ИНГРЕДИЕНТЫ

Говяжья нога

1,5 кг

Говяжий рубец

500 г

Чеснок

3 головки

Редька

1 штука

Инструкция к приготовлению:”””””””””””””””””””””””’

Ножки опалить, выскоблить, промыть несколько раз, разрубить на части вдоль и положить на сутки либо в проточную воду, либо залить холодной водой и менять ее каждые 2–3 часа. Затем вновь промыть, переложить в эмалированный таз, залить водой, чтобы она покрывала ножки слоем в 15–20 см, и варить на слабом огне.

Рубцы очистить, промыть, залить холодной водой и варить до исчезновения специфического запаха (определяется пробой), затем отвар вылить, а рубцы промыть горячей и холодной водой, нарезать мелко и добавить к варящимся ножкам.

Продолжать варить  на медленном огне без соли, не допуская сильного кипения, снимая пену, пока мясо не будет отделяться от костей и рубцы не станут мягкими.

Готовый горячий  посолить, засыпать измельченным чесноком, или развести толченый чеснок в бульоне и подать отдельно.

Толма

В качестве внешнего слоя используют листья (виноград, капуста, щавель) или фрукты и овощи (перец, помидор, баклажан, яблоко, айва, лук). Пленка создает форму, внешний вид блюда, придает блюду дополнительный вкус.
В качестве начинки используют мясную кашу, рис или крупы. В его состав могут входить добавки: специи, орехи, зеленый лук, сок лимона, оливковое масло.
Начинка готовится из бульона, в котором варилась толма, и специй. Как правило, специи, а значит и вкус блюда, должны быть кисловатыми или сладкими.
Состав долмы ереванской: баранина 170 грамм, рис 20 грамм, лук репчатый 20 грамм, зелень 15 грамм, перец черный, листья винограда (свежие или маринованные) 120 грамм, йогурт 50 грамм, соль.

1․ Հետևյալ բառերը դասակարգի՛ր ըստ հոլովների
տիկին – ուղղական
հատակին – տրական
խոսակից – ուղղական
խոսնակից – բացառական
կորով – ուղղական  
այգում – ներգոյական
ոռոգում – ուղղական
մարտին – տրական
կողակից – գործիական
ժողով – ուղղական
տողով – գործիական
խաղում – ներգոյական
հակազդում – ուղղական
կաղին – ուղղական
կողին – տրական
թութակից – բացառական
կողով – ուղղական
շենքում – ներգոյական
ջրվեժին – տրական
լծակից – բացառական
նավով – գործիական
կավով – գործիական
շտկում – ուղղական
գետին – տրական
հաղարջին – տրական
կղզյակից – բացառական
տաղով – գործիական
երկնքում – ներգոյական
անկում – ուղղական
օրվա – սեռական
տեսքով – գործիական
գիշերվանից – բացառական
շարժմամբ – սեռական
կրակի – տրական
այգուց – բացառական
որդու – սեռական
Հակոբենց – սեռական
անտառում – ներգոյական
որդուց – բացառական
վահանով – գործիական
հարթակում – ներգոյական
2․ Ինչպե՞ս պիտի ձևափոխել դերասան և գիրք գոյականները, որ պատասխանեն ո՞ւմ, ինչի՞(ն), ումի՞ց, ինչի՞ց, ումո՞վ, ինչո՞վ, ինչո՞ւմ, ովքե՞ր, ինչե՞ր(ը), ինչերի՞(ն), ինչերի՞ց, ինչերո՞վ, ինչերո՞ւմ հարցերին։
Դերասան, դերասանին, դերասանից, դերասանով, դերասանները, դերասաններին, դերասաններով
գիրք, գրքին, գրքից, գրքով, գրքում, գրքերը, գրքերին, գրքերից, գրքերով
3․Նախադասությունները լրացրո՛ւ փակագծերում տրված բառերով։
ա) Հարցազրույցը սովորաբար ներկայացվում են աղյուսակի տեսքով։
բ) Թեք հոլովոկերտը մեծ մասամբ կազմվում են ուղղական հոլովից, երբեմն՝
սեռական-տրականից։
գ) Անձնանիշ գոյականներին բնորոշ չէ ներգոյական հոլովը։
դ) -ից, -ով, -ուց, -բ մասնիկները հոլովաձ վերջավորություններ են։
ե) Հոլովման ժամանակ որոշ բառերի մեջ կատարվող ա/ո կամ ու/ա հնչյունափոխությունը կոչվում է թեքույթ։
(թեքույթ, հոլովոկերտ, հարացույց, հոլովաձ, ներգոյական)
4․Փակագծերում տրված բառերը անհրաժեշտ հոլովներով տեղադրի՛ր նախադասություններում։
ա) Հյուսնը աշխատում էր ուրագում։
բ) Պապս գինու խաղողը ճզմում էր հնձնով։
գ) Նա ձեռքով արեց հեռվից իրեն բարևող ընկերոջը։
դ Օժտվածությունը ոչ պակաս կարևոր է աշխատասիրությունը։
ե) Բոլոր վեճերը կարելի է հարթել փոխզիջմամբ։
(ընկեր, ուրագ, վեճ, օժտվածություն, հնձան)
5․Անտուան դը Սենտ Էքզյուպերիի «Աղոթք» գրվածքից դո՛ւրս գրիր գոյականները՝ որոշելով հոլովները,հոլովումները,առումը,թիվը։ 
Աստվա՛ծ իմ, չեմ խնդրում հրաշքներ և տեսիլքներ, այլ խնդրում եմ ուժ` ամենօրյա կյանքի համար: Սովորեցրո՛ւ ինձ ­փոքրիկ քայլերի արվեստը:Դարձրո՛ւ ինձ ուշադիր և հնարամիտ, որպեսզի ճիշտ ժամանակին ձեռք բերեմ ինձ պետքական գիտելիք ու փորձ և առօրյա խայտաբղետության մեջ գլուխ հանեմ ինձ վերաբերող դեպքերից:
Սովորեցրո՛ւ ինձ ճիշտ տնօրինել կյանքիս ժամանակը: Նվիրի՛ր ինձ
այն նուրբ զգացողությունը, որով կտարբերեմ առաջնահերթը երկրորդականից:
Քեզնից խնդրում եմ չափավորություն և զսպվածություն, որպեսզի
կյանքումս չգայթակղվեմ և չսայթաքեմ, այլ կարողանամ խելամիտ
ծրագրել իմ օրը, կարողանամ տեսնել բարձունքներն ու հեռուները և
գոնե երբեմն ժամանակ գտնեմ արվեստը վայելելու համար:
Թույլ մի՛ տուր, որ երազանքների հույսին մնամ, ո՛չ անցյալի, ո՛չ ապագայի մասին երազանքների։ Օգնի՛ր ինձ լինելու այստեղ և հիմա, ընդունելու այս րոպեն՝ որպես ամենակարևորը, հնարավորինս ճիշտ անելու
հաջորդ քայլս:
Պահպանի՛ր ինձ այն միամիտ հավատից, թե այս կյանքում ամեն ինչ
պետք է հարթ լինի: Տո՛ւր ինձ սթափ գիտակցումն այն բանի, որ դժվարությունները, պարտությունները, անկումներն ու ձախողումները
կյանքի սոսկ բնական բաղադրիչներն են, որոնց շնորհիվ աճում ենք ու
հասունանում:
Հիշեցրո՛ւ ինձ, որ հաճախ սիրտը վիճում է բանականության հետ:
Անհրաժեշտ պահին ինձ մո՛տ ուղարկիր ինչ-որ մեկին, ով քաջություն
կունենա ասելու ճշմարտությունը, բայց ասելու սիրով:
Գիտեմ, որ շատ խնդիրներ լուծվում են, երբ ոչինչ էլ չես ձեռնարկում: Ուրեմն տո՛ւր ինձ համբերություն:Նշի՛ր՝ ինչ իմաստով է կիրառված խնդիր բառը։
Գիտես, թե որքան շատ եմ զգում ընկերության և սիրո կարիքը: Թո՛ւյլ
տուր՝ գլուխ հանեմ կյանքի այդ ամենադժվար խնդրից, և թող արժանի
լինեմ ճակատագրի այդ ամենաչքնաղ ու քնքուշ նվերին:
Շնորհի՛ր ինձ հարուստ երևակայություն, որպեսզի ճիշտ պահին և
ճիշտ տեղում լուռ կամ խոսքով նվիրեմ ինչ-որ մեկին անհրաժեշտ ջերմությունն ու բարությունը։
Դարձրո՛ւ ինձ մարդունակ թակելու նրանց դռները, ովքեր ամենաներքևում են: Պահպանի՛ր ինձ այն վախից, թե կարող եմ ինչ-որ բան բաց թողնել կյանքում: Տո՛ւր ինձ ոչ թե այն, ինչ ուզում եմ, այլ այն, ինչն իսկապես անհրաժեշտ է ինձ: Եվ խնդրում եմ նորից սովորեցրո՛ւ ինձ ­փոքրիկ քայլերի արվեստը:Գրի՛ր թելադրությունը։ Դո՛ւրս գրիր գոյականները՝ նշելով դրանց հոլովները։

Ժամանակահատվածը՝ Նոյեմբեր

Մասնակիցները` Միջին դպրոցի 7-րդ  դասարանների սովորողներ

Ընթացքը՝

Ո՞վ է Մխիթար Սեբաստացին(հավաքել տեղեկություններ Մ․ Սեբաստացու, նրա  կատարած գործունեության վերաբերյալ։

Մխիթար Սեբաստացին

Կենսագրություն

Մխիթար Սեբաստացին սովորել է Սեբաստիայի Սբ. Նշան, ապա՝ Էջմիածնի, Սևանի, Կարինի վանքերում։ 1693 թ. մեկնել է Բերիա (այժմ՝ Հալեպ), որտեղ ծանոթացել է կաթոլիկ միսիոներների հետ։ 1696 թ. ձեռնադրվել է կուսակրոն քահանա, 1699 թ.՝ ստացել վարդապետական գավազան։ 1701 թ. Կոստանդնուպոլսում հիմնադրել է միաբանություն։ 1705 թ. Հռոմի իշխանություններից ձեռք բերելով վանք հիմնելու համաձայնություն՝ 1706 թ. Վենետիկին ենթակա Հունաստանի Մեթոն բերդաքաղաքում ձեռնամուխ է եղել վանքի կառուցմանը։

1712 թ. Հռոմի պապը Սեբաստացուն շնորհել է աբբահոր կոչում։ Խուսափելով թուրքական հարձակումներից՝ 1715 թ. միաբանությունը տեղափոխվել է Վենետիկ։ 1717 թվականին Վենետիկի Ծերակույտը հրովարտակով Սբ. Ղազար կղզին շնորհել է միաբանությանը։ Այստեղ Սեբաստացին կառուցել է եկեղեցի, բացել դպրոց, պատրաստել է միաբան-գործիչներ։ Սբ. Ղազարում նա զբաղվել է մատենագիտական աշխատանքով, ղեկավարել իր սաների բանասիրական հետազոտական աշխատանքները, կատարել թարգմանություններ, հրատարակել գրքեր։ Սեբաստացու մահվանից հետո միաբանությունը, ի պատիվ նրա, կոչվել է Մխիթարյան։ Դեռևս կենդանության օրոք նրան մեծարել են Երկրորդ Լուսավորիչ ազգիս, Երկրորդ Մեսրոպ և այլ պատվանուններով։

Ներկայացնել Մխիթարյան Միաբանության գործունեությունը անցյալում և ներկայում։

Մեր կրթահամալիրի ստեղծման պատմություն․ինչու՞ հենց Մխիթար Սեբաստացու անունով կոչվեց։

Մխիթար Սեբաստացին աշխարհաբարի քերականության առաջին դասագրքի՝ «Դուռն քերականութեան աշխարհաբար լեզուին հայոց»-ի (1727 թ.) հեղինակն է։ Արժեքավոր է նաև նրա «Քերականութիւն գրաբար լեզուի հայկազեան սեռի» (1730 թ.) երկը, որտեղ քննել է գրաբարի ձևաբանությունը, շարահյուսությունը, սահմանել կանոններ, անդրադարձել ուղղագրության և այլ հարցերի։ Հայագիտական մեծ նվաճում է Սեբաստացու «Բառգիրք հայկազեան լեզուի» (2 հատոր, 1749–69 թթ.) աշխատությունը, որն այսօր էլ ունի բացառիկ արժեք. ընդգրկում է ժամանակի հայերեն ձեռագիր ու տպագիր բառագանձը՝ ավելի քան 100 հզ. բառահոդված։ Ուշագրավ է նաև նրա «Տաղարան» (1727 թ.) ժողովածուն, որի բանաստեղծությունների մի մասը, որպես շարական, Սեբաստացու երաժշտությամբ, երգում են ցայսօր։ Լավագույն ձեռագրերի համեմատությամբ հրատարակել է Աստվածաշունչ (1733–35 թթ.), կազմել է նաև «Ավետեաց երկրի աշխարհացոյցը» (1746 թ.)։

Մխիթար Սեբաստացու անվամբ է կոչվում Երևանի «Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիրը։

Մխիթարյան միաբանություն:

Մխիթարյան միաբանություն (Մխիթարյաններ), հայ կրոնական և մշակութային կազմակերպություն, հայ կաթոլիկ եկեղեցու բենեդիկտյան վանականների միաբանություն։ Հիմնադրվել է 1717 թվականին սեպտեմբերի 8-ին, Վենետիկում՝ վանահայր Մխիթար Սեբաստացու կողմից։ Միաբանությունն իր գործունեության ընթացքում հրատարակել է բազմաթիվ հայագիտական-բանասիրական, կրոնական և գիտական այլ աշխատություններ։ Մխիթարի և նրա առաջին աշակերտների հավատամքն էր. «ազգը չզոհել կրոնին և կրոնը՝ ազգությանը»։

Հիմնադրում

Մխիթար Աբբահայրը՝ Սեբաստացին ծնվել է 1676 թվականի փետրվարի 7-ին՝ Սեբաստիա քաղաքում, երբ Հայաստանի մեծ մասը և ժողովուրդը դժվարին օրեր էր ապրում։ Ուսումը ստացել է Սեբաստիայի Սուրբ Նշան վանքում։ 1690-ականներին նցնում է Էջմիածնի, ապա Սևանի և Կարինի Հնձուց վանքերը։ 1693 թվականին ուսման նպատակով Մխիթարը մեկնում է Հալեպ, իսկ 1696 թվականի մայիսի 17-ին օծվում որպես քահանա։ Մխիթարն իր շուրջ հավաքում է մի խումբ հայ երիտասարդների և որոշում հիմնել միաբանություն։ Մխիթարը Կ. Պոլսի վարդապետ Խաչատուր Առաքելյանին խնդրում է ստանձնել ապագա միաբանության առաջնորդի պաշտոնը, սակայն Խաչատուրը մերժում է այդ առաջարկը։ Այնուհետև Մխիթար Սեբաստացին գնում է Կարմիր վանք, ուր սկսում է զբաղվել դպիրների կրթության գործով։ 1699 թվականին Կարմիր վանքում Մխիթարին շնորհվում է վարդապետի աստիճան։ Շուտով Մխիթարն ընդունում է կաթոլիկ դավանանքը, բայց և պահպանում իր ազգային առանձնահատկությունները։

Ռադիոնյութի միջոցով ծնողներիցդ պարզի՛ր, թե ինչպե՞ս եղավ, որ ընտրեցին հենց այս կրթահամալիրը ,և մտքերդ շարադրի՛ր հետևյալ թեմայի շուրջ՝  Ինչպե՞ս դարձա Սեբաստացի:

Բարև ձեզ, ես Մխիթար Սեբաստացի դպրոցի՝ սովորող եմ և այսօր ես իմ հայրիկի հետ գրավոր հարցազրույց կանցկան եմ;

-Հայրիկ ինչպե՞ս որոշեցիր, որ ինձ պետք է ընդունես այս դպրոց։

-Ամենինչ սկսեց նրանից, երբ փնտրում էի՝ քո մեծ քույրիկի համար դպրոց և պատահական գտա այս դպրոցը և որոշեցի ծանոթանալ այս դպրոցի հետ ու ինձ շատ դուր եկավ դպրոցը և ուսոցիչները։ Ընդունեցի մեծ քույրիկիդ (Էլենին)։ Էլենին էլ էր շատ դուր եկել դպրոցը, հետո ընդունեցի միջնեկ քույրիկիդ (Ինեսսային), իսկ հետո էլ քեզ։

Ես, երբ ընդուվենցի Մխիթար Սեբաստացի՝ չէի սիրում այս դպրոցը և հետո սկսեցի ծանոթանալ դպրոցին և ինձ դուր եկավ։ Մասնակցեցի մի քանի ճանապարորհորդություներին և ինձ շատ դուր եկավ։ Նաև ես սկզբից այտքանել լավ չեիյսովորում սիկ հիմա իմ կարծիքով ես լավ եմ սովորում, և եսդարցել էմ սաել իմ,դպրոցական կյանքի պատմությունը։

Արդյունքում՝

Մ․ Սեբաստացու կյանքն ու գործունեությունը ներկայացնող բլոգային պատումներ, տեսագրություներ, ձայնագրություններ, ռադիոնյութեր, ուսուցողական ֆիլմեր սովորողների բլոգներում, դպրոցի ենթակայքում։