Day: December 16, 2023

1. Ի՞նչ առաջադեմ գաղափարներ է զարգացրել Անանիա Շիրակացին տիեզերագիտության և մաթեմատիկայի իր ուսումնասիրություններում:
Անանիա Շիրակացին ներկայացրել է մաթեմատիկական 4 գործողությունները, ստեղծել մաթեմատիկական հանելուկների և խնդիրնորի առաջին գրքերը։ ­Շի­րա­կա­ցին պն­դել է, որ Եր­կի­րը գն­դա­ձև է, և աշ­խար­հի կա­ռո­ւց­ված­քը համե­մա­տել է ձվի հետ։ Նա նաև հիմ­նա­վո­րել է, որ Ա­րե­գա­կը մեծ է Լո­ւս­նից և Երկ­րից և շատ հեռու է։ Շիրակացին ճշգ­րիտ բա­ցատ­րել է Ա­րե­գա­կի և Լո­ւս­նի խա­վա­րո­ւմ­նե­րը, Լո­ւս­նի փու­լե­րը և Ծիր Կա­թի­նի կա­ռո­ւց­ված­քը։ Գիտնականը այն նկա­րագ­րե­լ է որ­պես «­կու­տակ­ված բազմա­թիվ մեծ ու փո­քր աստ­ղեր»։
2. Ե՞րբ է սահմանվել հայոց մեծ թվականը: Ինչո՞վ էր դա կարևոր:
Հայոց մեծ թվականը սահմանվել է 554 թ․ Դվինի երկրորդ ժողովին, նրա սկիզբը համարվում է 552 թ․ հուլսի 11-ը։ Այդ օրվանից Հայոց եկեղեցին առանձնացել է մյուս եկեղեցիներից և իր տոներն ու օրացույցը սահմանել է այդ օրվանից սկսած հաշվարկով։
3. Ինչո՞ւ միայն քրիստոնեության ընդունմամբ հնարավոր չէր պահպանել մշակութային առանձնահատկությունները և միասնականությունը:
Քրիստոնեության ընդունումից հետո հայոց եկեղեցիներում օգտագործվում էր ասորորենն ու հունարենը։ Անհրաժեշտություն էր առաջացել ազգային ինքնության պահպանման համար ստեղծել հայոց գիրը, թարգմանել գրքերը հայերեն և տարածել դրանք ժողովրդի մեջ։ Բացի այդ եկեղեցին և նախարարները հասկանում էին, որ ժողովրդի միասնականության պահպանման համար պետք է ստեղծել մշակութային արժեքներ, որոնք կլինեն ինքնատիպ ու միաժամանակ կարտահայտեն ազգային ավանդույթները, ժովովրդի կենցաղը, նախասիրությունները և առաջ կտանեն ազգի զարգացումը։
4. Ի՞նչ փոփոխություններ կրեց քանդակագործությունը: Ինչպիսի՞ բովանդակությամբ քանդակներ էին տիրապետող: Ինչո՞ւ:
Միջ­նա­դա­րում հայ մշա­կույ­թի խո­րհր­դա­նի­շն են դառնում խաչ­քա­րերը, ստեղծվում են բա­րձրա­քան­դակ­նե­րն և հարթա­քան­դակ­նե­ր։ Շեն­քե­րի, ե­կե­ղե­ցի­նե­րի, պա­լատ­նե­րի և կո­թող­նե­րի վրա քան­դակ­վո­ւմ է­ին տարբեր տեսակի պատկերներ ու տեսա­րան­ներ։ Քանդակները մեծ մասամբ կրոնական բովանդակություն էին ունենում, նաև լինում էին վեր­նա­խա­վի կեն­ցա­ղին և բնակչության զբաղմունք­նե­րին վե­րա­բե­րող պատ­կեր­նե­ր։
5. Ինչո՞ւ էր եկեղեցին անհանգստացած ժողովրդի թատերասիրությամբ:
Միջնադարյան Հայաստանում զարգացում է ապրում նաև թատրոնը։ Ստեղծվում են փոքր թատերական խմբեր, որտեղ լինում են լարախաղացներ, ծաղրածուներ, դերասաններ, պարուհիներ։ Նրանք թափառում էին տարբեր քաղաքներով և զվարճացնում մարդկանց։ Բնակչությունը տարվում է թատրոնով, ինչն էլ եկեղեցու անհանգստության պատճառ է դառնում։ Կարծում եմ, եկեղեցին անհանգստանում էր, որ ժողովուրդը, տարվելով թատրոնով, կարող է եկեղեցուց և կրոնից հեռվանալ։ Եկեղեցին նույնիսկ դեմ է գնում թատրոնին, իսկ հետո իր ծիսակատարություններում թատերական տարրեր է մտցնում։
6. Ի՞նչ բնույթի կառույցներ են մեզ ավելի շատ հասել վաղ միջնադարից: Ինչո՞վ է դա բացատրվում:
Վաղ միջնադարում Հայաստանում գե­րա­կշ­ռող էր դեռ նա­խաք­րիս­տո­նե­ա­կան ժա­մա­նակ­նե­րից ժառանգ­ված ճարտարա­պե­տա­կան «­բա­զի­լիկ» ո­ճը։ Դրանք երկարավուն շի­նու­թյո­ւն­նե­ր են եղել, որոնց ծածկը բաժանված էր մեկ, երեք կամ հինգ այսպես կոչված նավերի։ Տա­րած­ված էր հատ­կա­պես ե­ռա­նավ տե­սա­կը։ Տա­ճա­րա­շի­նու­թյան մեջ էլ որոշ բաներ փոխվեցին։ V դ. հաս­տատ­վե­ցին գմ­բե­թա­վոր ե­կե­ղե­ցու եր­կո­ւ՝ գմ­բե­թա­վոր բա­զիլիկ և կե­նտ­րո­նա­գմ­բեթ տե­սակ­նե­րը։ Մեզ են հասել Սո­ւրբ Հռիփ­սի­մե­ի տա­ճա­րը և Զվա­րթ­նո­ցի տա­ճա­րը, ո­րի ա­վե­րակ­նե­րը գտն­վո­ւմ են Երևա­նից Էջ­մի­ա­ծին տա­նող ճա­նա­պար­հի­ն։ Տա­ճա­րը կա­ռո­ւց­վել է յոթ­նաս­տի­ճան պատվան­դա­նի կե­նտ­րո­նո­ւմ, շրջանա­ձև հա­տա­կագ­ծո­վ։

1. Հետևյալ հատուկ և հասարակ գոյականներից կազմի՛ր ածականներ.
Հայաստան — հայաստանյան
Երևան - երևանյան
Շվեյցարիա — շվեյցարական
Սանկտ Պետերբուրգ — սանկտ պետերբուրգյան
Լոս Անջելես — լոս անջելեսյան
սեր — սիրային, սիրելի
քույր — քույրական, քրոջական
ընկեր — ընկերական
ծաղիկ — ծաղկային
փողոց — փողոցային
ուսուցիչ — ուսուցչական
քաղաք — քաղաքային, քաղաքական
2. Տեքստի սեռական հոլովով գոյականները փոխարինել այդ գոյականներից կազմված հարաբերական ածականներով:
Ցանկապատի երկաթի (երկաթե, երկաթյա) ճաղերը ներկված էին սև գույնով: Լուսիկը լեռան (լեռնային) ծաղիկների մի փունջ էր բերել իր հետ: Օտար երկրներում թափառելով՝ Արմենակը միշտ հոր (հայրական) տան կարոտն էր քաշում: Գյուղի (գլուղական) համայնքը իր միջոցներով վերանորոգում է դաշտի (դաշտային) ճանապարհները: Փչում էր գիշերվա (գիշերային) զով քամին: Հեռվից լսվում էր հովվի (հովվական) սրնգի ձայնը: Այստեղից սկսվում է անտառների (անտառային) գոտին: Գյուղի (գյուղական) կենտրոնում բարձրանում են կառուցվող դպրոցի շենքի քարի (քարե) պատերը:
3. Դու՛րս գրիր ածականները, որոշի՛ր դրանց տեսակը և լրացրու՛ բաց թողնված տառերը։
Հին ժամանակ ապրում էրն մի ասպետ՝ գեղեցիկ, սլացիկ ու բարի: Նրա ձիու սմբակները չէին տրորում քնքուշ ու նուրբ ծաղիկները, զմրուխտյա մարգագետինները: Մի օր էլ բարձր լեռների գոտում նկատեց մի շողշողուն լճակ: Նրա վճիտ ու ողորկ հայելու մեջ տեսավ մի չքնաղ աղջկա լուսեղեն դեմք: Ոսկյա մազերով աղջիկը նստած էր մարմարյա պատշգամբում: Խիզախ պատանին խթանեց ձին և սուզվեց մթին լճակի խորքը՝ հասնելու հեքիաթային աննման գեղեցկուհուն: