Posted in Հանրահաշիվ

Բազմանդամների արտադրյալը 12.14.2023

Դասարանում

190.
ա)
 5(2-3c) +7(3c + 1)=10-15c +21c+1=11+6c
բ) 6x(x-2)-3(2x²-4)=6x2-12x- 3x2 +12= 3x2-12x+12

192.
ա) (3x – 1)(5x + 4)-15x2=15x2+12x-5x-4-15x2=17
7x-4=17
7x= 17+4
7x=21
x=21:7
x=3
բ) (2x-3)(2x+3)-x(5 + 4x)=11
4x26x6x-9-5x-4x2=11
-5x=11+9
x=20: -5
x= -4
գ) 21x²+(1-3x)(2 + 7x)=4
21x²+2+7x-6x-21x2=4
x+2=4
x=4-2=2

Տանը

1) (x+2)(x-3)=x2-3x+2x-6=x2-x-6
2) (5x-1)(2x+4)=10x2+20x-2x-4=10x2+18x-4
3) (3b+2)(4-b)=3b2+12b-2b+8=3b2+10b+8
4) (2y-5)(4y-3)=8y2-6y-20y+15=8y2-26y+15
5) (3a+4)(2a-3)=6a2-9a+8a-12=6a2-17a-12
6) (7z-3)(5z-2)=35z2-14z-15z-6=35z2-z-6
7) (2-4x)(1-3x)=12x2-4x-6x+2=12x2-10x+2
8) (3-2x)(5x+1)=10x2+2x-15x-2=10x2-13x-2
9) (4b-5c)(3b+4c)=12b2+bc+20c2
10) (2x-5y)(2x-2y)=4x2-14xy+10y2
11) (4a2+5b2)(3a2-4b2)=12a4-a2b2-20b4
12) (-7a3-8b3)(-a3+2b3)=7a6-6a3b3-16b6

Posted in Պատմություն

Բնական գիտություններն ու արվեստը 5-9-րդ դարերում

1. Ի՞նչ առաջադեմ գաղափարներ է զարգացրել Անանիա Շիրակացին տիեզերագիտության և մաթեմատիկայի իր ուսումնասիրություններում:
Անանիա Շիրակացին ներկայացրել է մաթեմատիկական 4 գործողությունները, ստեղծել մաթեմատիկական հանելուկների և խնդիրնորի առաջին գրքերը։ ­Շի­րա­կա­ցին պն­դել է, որ Եր­կի­րը գն­դա­ձև է, և աշ­խար­հի կա­ռո­ւց­ված­քը համե­մա­տել է ձվի հետ։ Նա նաև հիմ­նա­վո­րել է, որ Ա­րե­գա­կը մեծ է Լո­ւս­նից և Երկ­րից և շատ հեռու է։ Շիրակացին ճշգ­րիտ բա­ցատ­րել է Ա­րե­գա­կի և Լո­ւս­նի խա­վա­րո­ւմ­նե­րը, Լո­ւս­նի փու­լե­րը և Ծիր Կա­թի­նի կա­ռո­ւց­ված­քը։ Գիտնականը այն նկա­րագ­րե­լ է որ­պես «­կու­տակ­ված բազմա­թիվ մեծ ու փո­քր աստ­ղեր»։
2. Ե՞րբ է սահմանվել հայոց մեծ թվականը: Ինչո՞վ էր դա կարևոր:
Հայոց մեծ թվականը սահմանվել է 554 թ․ Դվինի երկրորդ ժողովին, նրա սկիզբը համարվում է 552 թ․ հուլսի 11-ը։ Այդ օրվանից Հայոց եկեղեցին առանձնացել է մյուս եկեղեցիներից և իր տոներն ու օրացույցը սահմանել է այդ օրվանից սկսած հաշվարկով։
3. Ինչո՞ւ միայն քրիստոնեության ընդունմամբ հնարավոր չէր պահպանել մշակութային առանձնահատկությունները և միասնականությունը:
Քրիստոնեության ընդունումից հետո հայոց եկեղեցիներում օգտագործվում էր ասորորենն ու հունարենը։ Անհրաժեշտություն էր առաջացել ազգային ինքնության պահպանման համար ստեղծել հայոց գիրը, թարգմանել գրքերը հայերեն և տարածել դրանք ժողովրդի մեջ։ Բացի այդ եկեղեցին և նախարարները հասկանում էին, որ ժողովրդի միասնականության պահպանման համար պետք է ստեղծել մշակութային արժեքներ, որոնք կլինեն ինքնատիպ ու միաժամանակ կարտահայտեն ազգային ավանդույթները, ժովովրդի կենցաղը, նախասիրությունները և առաջ կտանեն ազգի զարգացումը։
4. Ի՞նչ փոփոխություններ կրեց քանդակագործությունը: Ինչպիսի՞ բովանդակությամբ քանդակներ էին տիրապետող: Ինչո՞ւ:
Միջ­նա­դա­րում հայ մշա­կույ­թի խո­րհր­դա­նի­շն են դառնում խաչ­քա­րերը, ստեղծվում են բա­րձրա­քան­դակ­նե­րն և հարթա­քան­դակ­նե­ր։ Շեն­քե­րի, ե­կե­ղե­ցի­նե­րի, պա­լատ­նե­րի և կո­թող­նե­րի վրա քան­դակ­վո­ւմ է­ին տարբեր տեսակի պատկերներ ու տեսա­րան­ներ։ Քանդակները մեծ մասամբ կրոնական բովանդակություն էին ունենում, նաև լինում էին վեր­նա­խա­վի կեն­ցա­ղին և բնակչության զբաղմունք­նե­րին վե­րա­բե­րող պատ­կեր­նե­ր։
5. Ինչո՞ւ էր եկեղեցին անհանգստացած ժողովրդի թատերասիրությամբ:
Միջնադարյան Հայաստանում զարգացում է ապրում նաև թատրոնը։ Ստեղծվում են փոքր թատերական խմբեր, որտեղ լինում են լարախաղացներ, ծաղրածուներ, դերասաններ, պարուհիներ։ Նրանք թափառում էին տարբեր քաղաքներով և զվարճացնում մարդկանց։ Բնակչությունը տարվում է թատրոնով, ինչն էլ եկեղեցու անհանգստության պատճառ է դառնում։ Կարծում եմ, եկեղեցին անհանգստանում էր, որ ժողովուրդը, տարվելով թատրոնով, կարող է եկեղեցուց և կրոնից հեռվանալ։ Եկեղեցին նույնիսկ դեմ է գնում թատրոնին, իսկ հետո իր ծիսակատարություններում թատերական տարրեր է մտցնում։
6. Ի՞նչ բնույթի կառույցներ են մեզ ավելի շատ հասել վաղ միջնադարից: Ինչո՞վ է դա բացատրվում:
Վաղ միջնադարում Հայաստանում գե­րա­կշ­ռող էր դեռ նա­խաք­րիս­տո­նե­ա­կան ժա­մա­նակ­նե­րից ժառանգ­ված ճարտարա­պե­տա­կան «­բա­զի­լիկ» ո­ճը։ Դրանք երկարավուն շի­նու­թյո­ւն­նե­ր են եղել, որոնց ծածկը բաժանված էր մեկ, երեք կամ հինգ այսպես կոչված նավերի։ Տա­րած­ված էր հատ­կա­պես ե­ռա­նավ տե­սա­կը։ Տա­ճա­րա­շի­նու­թյան մեջ էլ որոշ բաներ փոխվեցին։ V դ. հաս­տատ­վե­ցին գմ­բե­թա­վոր ե­կե­ղե­ցու եր­կո­ւ՝ գմ­բե­թա­վոր բա­զիլիկ և կե­նտ­րո­նա­գմ­բեթ տե­սակ­նե­րը։ Մեզ են հասել Սո­ւրբ Հռիփ­սի­մե­ի տա­ճա­րը և Զվա­րթ­նո­ցի տա­ճա­րը, ո­րի ա­վե­րակ­նե­րը գտն­վո­ւմ են Երևա­նից Էջ­մի­ա­ծին տա­նող ճա­նա­պար­հի­ն։ Տա­ճա­րը կա­ռո­ւց­վել է յոթ­նաս­տի­ճան պատվան­դա­նի կե­նտ­րո­նո­ւմ, շրջանա­ձև հա­տա­կագ­ծո­վ։

Posted in Հայոց լեզու

Ածականի գործածությունը, գործնական աշխատանք 15.12.23

1. Հետևյալ հատուկ և հասարակ գոյականներից կազմի՛ր ածականներ.
Հայաստան — հայաստանյան
Երևան - երևանյան
Շվեյցարիա — շվեյցարական
Սանկտ Պետերբուրգ — սանկտ պետերբուրգյան
Լոս Անջելես — լոս անջելեսյան
սեր — սիրային, սիրելի
քույր — քույրական, քրոջական
ընկեր — ընկերական
ծաղիկ — ծաղկային
փողոց — փողոցային
ուսուցիչ — ուսուցչական
քաղաք — քաղաքային, քաղաքական
2. Տեքստի սեռական հոլովով գոյականները փոխարինել այդ գոյականներից կազմված հարաբերական ածականներով:
Ցանկապատի երկաթի (երկաթե, երկաթյա) ճաղերը ներկված էին սև գույնով: Լուսիկը լեռան (լեռնային) ծաղիկների մի փունջ էր բերել իր հետ: Օտար երկրներում թափառելով՝ Արմենակը միշտ հոր (հայրական) տան կարոտն էր քաշում: Գյուղի (գլուղական) համայնքը իր միջոցներով վերանորոգում է դաշտի (դաշտային) ճանապարհները: Փչում էր գիշերվա (գիշերային) զով քամին: Հեռվից լսվում էր հովվի (հովվական) սրնգի ձայնը: Այստեղից սկսվում է անտառների (անտառային) գոտին: Գյուղի (գյուղական) կենտրոնում բարձրանում են կառուցվող դպրոցի շենքի քարի (քարե) պատերը:
3. Դու՛րս գրիր ածականները, որոշի՛ր դրանց տեսակը և լրացրու՛ բաց թողնված տառերը։
Հին ժամանակ ապրում էրն մի ասպետ՝ գեղեցիկ, սլացիկ ու բարի: Նրա ձիու սմբակները չէին տրորում քնքուշ ու նուրբ ծաղիկները, զմրուխտյա մարգագետինները: Մի օր էլ բարձր լեռների գոտում նկատեց մի շողշողուն լճակ: Նրա վճիտ ու ողորկ հայելու մեջ տեսավ մի չքնաղ աղջկա լուսեղեն դեմք: Ոսկյա մազերով աղջիկը նստած էր մարմարյա պատշգամբում: Խիզախ պատանին խթանեց ձին և սուզվեց մթին լճակի խորքը՝ հասնելու հեքիաթային աննման գեղեցկուհուն:

Posted in ֆիզիկա 7

ՖԻԶԻԿԱ

Մարմնի զանգված, զանգվածի միավորները

Մարմնի զանգվածը ինտերտության քանակական չափն է։ Զանգվածը ֆիզիկական մեծություն է։ Որպես զանգվածի միավոր ՄՀ-ում ընդունեցին Պլատինի և Իրիդիումի համաձուլվացքից պատրաստված գլանի զանգվածը։ Այն պահվում է Ֆրանցիայի կից Սևր քաղաքի չափերի և կշիռքների ակադեմիաում։ Այն անվանեցին 1 կիլոգրամ (կգ)։ Օգտագործվում են նաև բազմակի և մասնակի միավորեր գրամ, ցենտներ, տոննա և այլն․․․։ Ստեղծեցին գործիքներ, որոնց անվանում են կշեռքներ և կշռաքարերի հավաքածու։ Լաբարատոր կշեռքները կոչվում են լծակավոր կշեռքներ։

Posted in Գրականություն

Պաոլո Կոելյո, «Խստաշունչ ձմեռը և ցնցոտիներով ծերունին» 

1910 թվականի ձմեռը շատ խստաշունչ էր Ռուսաստանում: Մոսկվայից 20 կմ հեռու գտնվող մի հաջողակ և հայտնի հյուրանոցի համար վատ ժամանակներ էին: Շաբաթներ շարունակ ոչ ոք չէր մնում այնտեղ, և հյուրանոցի տերն աշխատանքից ազատել էր աշխատակիցներից շատերին:

Մի երեկո նա զարմացավ` լսելով դռան թակոցը: Դուռը բացելով` նա տեսավ ալեխառն մորուքով, ցնցոտիավոր մի ծերունու: Ծերունին մի քանի օր դրսում` ձյան տակ էր եղել: Նա սառած էր և համարյա սովամահ: Նա հարցրեց, թե հյուրանոցի տերը կարո՞ղ էր իրեն ուտելիք և մի գիշերվա օթևան տալ:

«Իհարկե, կարող եմ, — ասաց հյուրանոցի տերը: — Մի գիշերվա օթևանի և ճաշի գումարը կկազմի 3 ռուբլի: Կարո՞ղ եք վճարել»: Ծերունին խոստովանեց, որ դրամ չուներ, սակայն եթե իրեն վռնդեին, ապա նա հաստատ ցրտամահ կլիներ:

Հյուրանոցի տերը խղճաց ծերունուն և ներս հրավիրեց նրան: Տարավ ծերունուն խոհանոց, որտեղ օջախի վրա եփվում էր բորշչ` ճակնդեղով ապուր: Հյուրանոցի տերը լցրեց մի մեծ թաս ապուր, ավելացրեց թթվասեր, այցելուին տվեց տարեկանի կես հաց: Ծերունին շատ քաղցած էր և արագ կերավ ապուրն ու հացը: Հյուրանոցի տերը ծիծաղեց` տեսնելով, որ ճակնդեղը ծերունու մորուքի վրա լաքա էր թողել:

Ցնցոտիավոր ծերունին շնորհակալություն հայտնեց հյուրանոցի տիրոջը ճաշի համար և ասաց. «Առավոտյան հեռանալիս դու ինձ չես տեսնի: Թեև ես հիմա դրամ չունեմ, բայց կվճարեմ քո 3 ռուբլին, երբ ունենամ»: Հյուրանոցի տերը ոչինչ չասաց, սակայն չէր ակնկալում երբևէ կրկին տեսնել ոչ ծերունուն, ոչ էլ 3 ռուբլին:

Վերջապես ձյունը հալվեց, և հյուրանոցի վիճակը շատ լավացավ: Մարդիկ սկսեցին հյուրանոց գալ և մնալ ավելի հաճախ, քան նախկինում:

Լինելով բարեպաշտ մարդ, գարնանը հյուրանոցի տերը որոշեց գնալ քաղաքի եկեղեցի և երախտագիտություն հայտնել Աստծուն հյուրանոցի վիճակի բարելավման և հաջողության համար: Հասնելով մայրաքաղաք, նա ուղղվեց անմիջապես դեպի եկեղեցի: Ներս մտնելուն պես նա դիտեց եկեղեցին և աչքն ընկավ պատերը զարդարող սրբապատկերներին: Նա հայացքը հառեց հատկապես հեռավոր անկյունում գտնվող մի սրբապատկերի:

Դրանում պատկերված էր ալեխառն մի ծերունի, ում դեմքն աղոտ կերպով ծանոթ էր թվում: Մոտենալով` հյուրանոցի տերը ծերունու մորուքի վրա ճակնդեղի լաքա նկատեց, ապա տեսավ սրբապատկերի տակ գրվածը` «Սուրբ Նիկողայոս»:

Հյուրանոցի տերը ցանկացավ մոմ վառել սրբապատկերի մոտ, և երբ մատներով փորփրեց հողը` տեղավորելու մոմը, ապա շոշափեց  մի փոքրիկ կոշտ բան: Դա դրամ էր` ռուբլի, կողքին կար ևս 2 ռուբլի: Հյուրանոցի տերը վերցրեց դրամները և կրկին նայեց սրբապատկերին. ճակնդեղի լաքան անցել էր, իսկ ծերունու դեմքը ժպտում էր:

1․Կարդա պատմվածքը և ինքնուրույն կազմիր հարցեր ու առաջադրանքներ՝ 5 կետից բաղկացած։
1. Արդյոք հյուրանոցի տերը ճի՞շտ արեց, որ ծերունուն ներս հրավիրեց։ Ինչո՞ւ։
2. Ինչո՞ւ էին հյուրանոցի համար վատ ժամանակներ։
3. Նկարագրե՛ք ծերունուն։
4. Փորձեք բացատրել, թե ի՞նչ էր ուզում հեղինակը հասկացնել այս պատվածքով։
5. Դուրս գրի՛ր պատմվածքից քեզ դուր եկած հատվածը։
2․Փորձիր պատասխանել կազմածդ հարցերից 3-ին։

1. Արդյոք հյուրանոցի տերը ճի՞շտ արեց, որ ծերունուն ներս հրավիրեց։ Ինչո՞ւ։
Իմ կարծիքով հյուրանոցի տերը ճիշտ վարվեց։ Նա երևի այդ ծերունուն էլ երբեք չէր տեսնի, բայց կարևորն այն էր, որ նա օգնեց նրան։ Տերը օգնեց ծերունուն, իսկ ծերունին չկարողացավ գումար վճարել հյուրանոցի տիրոջը հենց այդ պահին։ Բայց ծերունին ասաց, որ նա նրան երևի էլ չի հանդիպի, բայց 3 ռուբլին կտա։ Եվ վերջում նա վճարեց այդ գումարը։
2. Ինչո՞ւ էին հյուրանոցի համար վատ ժամանակներ։

Ռուսաստանում 1910 թվականին ձմեռը շատ խստաշունչ էր, այդ պատճառով էլ հյուրերի քանակը փոքրացել էր։
3. Նկարագրե՛ք ծերունուն։

Ծերունին ալեխառն մորուքով, ցնցոտիավոր մի ծերունի էր։

Posted in русский 7

Проект «Основы стихосложения»

Проект «Стихосложение», посвященный Дню иностранного языка.

Сроки выполнения: 11 – 12  декабря.

Участники: ученики 6 –8 классов.

Цели и задачи:

  1. Ознакомление с приемами стихосложения;
  2. Знакомство со значением слов: «рифма», «ритм», различиями прозы и лирики;
  3. Развитие умения рифмовать;
  4. Воспитание эстетического вкуса;
  5. Пополнения словарного запаса;
  6. Развитие устной и письменной речи;

Что такое слова? Всего лишь то, что помогает нам понимать друг друга. А что же такое поэзия? Это возможность выразить свои чувства, эмоции и мысли, не боясь недопонимания. Когда человека посещает муза или приходит вдохновение, его уже не получится удержать – энергия и строки изнутри. В эти моменты говорит сердце, а строки просятся на бумагу.

Ход проекта

Посмотрите видео, расскажите, какие эмоции у вас вызвал этот ролик.

Сравните два текста:

Текст 1.

Серебристая река струится тихо в царстве вечерней зеленой листвы. Солнце садится за лесистые горы, выплывает рог золотой луны. Запад одернулся розовой лентой. С полей вернулся в избушку пахарь. И за дорогую в березовой чаще затянул соловей песню о любви. Розовой лентой заря ласково слушает с запада глубокие песни. Земля смотрит на звезды с нежностью и улыбается небу.

Текст 2.

Тихо струится река серебристая

В царстве вечерней зеленой листвы.

Солнце садится за горы лесистые,

Рог золотой выплывает луны.

Запад подернулся лентою розовой,

Пахарь вернулся в избушку с полей.

И за дорогою в чаще березовой

Песню любви затянул соловей.

Слушает ласково песни глубокие

С запада розовой лентой заря.

С нежностью смотрит на звезды далекие

И улыбается небу земля. (С.А. Есенин)

Ответьте на вопросы:

Чем похожи эти два текста?

Чем отличаются эти два текста?

Знакомство с терминами:

Рифма – это созвучие концов стихотворных строк.

Ритм – равномерное чередование звуков. Например, стук сердца.

Проза – текст без рифмы.

Лирика – текст с рифмой.

Игра «Найди рифму к слову».

Парта — …

Ученик — …

Пенал — …

Указка — …

Ручка — …

Доска — …

Диск — …

Мир — …

Поэт — …

Игра «Закончи стихотворение».

……………… роза

……………… мороза

………………. Цвела

………………. Умерла

Игра «Веселые строчки». Придумайте две смешные строчки с рифмой, например,

На стене висит картина,

Нам ее везла машина.

Финальное задание: напишите стихотворение на любую тему.