Day: March 1, 2024

Տնային
1. Հաշվե՛ք նյութերի հարաբերական մոլեկուլային զանգվածները(Mr):
Նատրիումի նիտրատ NaNO3 — Ar(Na)+Ar(N)+3Ar(O)=23+14+48=85
Կալցիումի կարբոնատ CaCO3 — Ar(Ca)+Ar(C)+3Ar(O)=40+12+48=100
2. Գրե՛ք նյութի քիմիական բանաձևը, եթե հայտնի է, որ դրա բաղադրության մեջ առկա են կալցիումի մեկ, ածխածնի մեկ և թթվածնի երեք ատոմ:
CaCO3
3. Հաշվե՛ք CO2-ի բաղադրության մեջ առկա ածխածին տարրերի զանգվածային բաժինը: (օգտվելով հետևյալ բանաձևից)

ω=12×1:44×100=27,27
ω=16×2:44×100=72,72

Սովորե՛լ
Քիմիական բանաձևերից օգտվելով՝ կարելի է հաշվել նյութի բաղադրության մեջ առկա տարրերի զանգվածային բաժինները:
Զանգվածային բաժինը նշանակվում է « (օմեգա) հունական տառով:
Զանգվածային բաժինը ցույց է տալիս, թե տարրի հարաբերական ատոմային զանգվածի ու ինդեքսի արտադրյալը հարաբերական մոլեկուլային զանգվածի որ մասն է կազմում:

որտեղ w տարրի զանգվածային բաժինն է, Ar — տարրի հարաբերական ատոմային զանգվածը, a–ն՝ տարրի ատոմների թիվը նյութի մոլեկուլում, Mr–ը՝ նյութի հարաբերական մոլեկուլային զանգվածը:
Զանգվածային բաժինն արտահայտվում է հասարակ տոկոսներով։
Օրինակ’ հաշվենք ջրի մոլեկուլում տարրերի զանգվածային բաժինները: Քիմիական բանաձևից օգտվելով՝ որոշում ենք ջրի հարաբերական մոլեկուլային զանգվածը.

Պատասխանը տոկոսներով արտահայտելու նպատակով ստացած թիվը բազմապատկում ենք 100–ով.

էջ 1:

Երիտասարդների մի խումբ որոշում է ճանապարհորդել դեպի Դիլիջան։ Նրանց մեջ կար մի տղա` նա ուսանող էր և շատ խելացի: Անունը Տիգրան էր։ Հասնելով տեղ և հանգրվանում անտառի մոտ գտնվող հյուրանոցում՝ 5 օրով։ Տեղավորվում են և հանգստանում։ Երեկոյան հավաքվում են հյուրանոցի բակում ՝ ուրախանում են ու պարում։ Արամը հանկարծ ասում է, որ կարելի է գնալ անտառ՝ արշավի։ Տիգրանը չհամաձայնվում, բայց ի վերջո համոզվում է։ Երկրորդ օրվա առավոտյան պատրասվում են արշավի ու շարժովում են։ Տեղացիներից հարցնում են ճանապարհը և գնալով ավելի ու ավելի են խորանում անտառի մեջ։ Նրանց պլանով այդ արշավը պետք է տևեր մի քանի ժամ՝ քայլում են խոսելով, ծիծաղելով, մեկել հանկարծ նկատում են խորը անտառի միջից մի շարժում, բայց ուշադրություն չի դարձնում նրանցից ոչ մեկը, սակայն Լիլիթը, անհագստանում է, թեև Արամը ասում է, որ երևի ինչ-որ թռչուն է ու այդպիսով նրանք շարունակում են քայլելը։ Քայլելու ընթացքում տեսնում են մի լքված շենք՝ որոշում են ուսումնասիրել և տեսնում են, որ շենքի վրա գրված է հյուրանոց։ Ուսումնասիրելը Արամի միտքն էր, բայց Տիգրանը դեմ էր՝ նա ասաց, որ վնտանգավոր է, իսկ Արամը ուշադրություն չդարձրեց և նրանք մտան շենք։ Շենքում շրջելուց ձայն լսեցին և այդ ձայնը նման էր ապակու կոտրվելու ձայնին, բայց նորից ուշադրություն չդարձրեցին և հենց այդ պահին առաստաղից մի բան պոկվեց ու ընկավ ուղիղ տղաներից մեկի ոտքին։ Ոտքը վնասվեց, Կարենը ընկավ և բղավեց նրան օգնեցին և նա կագնեց ու ասաց, որ կարող է քայլել։Արդեն երեկոյան ժամը վեցն է իսկ մութը ըկնում է ասում էր Տիգրանը իսկ Արամը մերժելով ասում է, որ հետ վերադարձին կհասցնեն։ Դուրս են գալիս ու շարունակում են արշավը։Կարեն հետ էր ընկնում ու այդ պատճառով, բոլորը դանդաղ են քայլում։ Արդեն մութ էր և Արամը հիշում է, որ նա իր հետ վերցրել է լապտեր, հանում է պայուսակից՝ միացնում է լապտերը և շարունաում են ճանապրհը։ Մութ էր ճանապարհը լավ չէր երևում, մեկել այդ մութ անտառի միջից ոտնաձայներ են լսվում։ Արամը լապտերի լույսը ուղում է այդ ձայների ուղությանբ, բայց այդտեղ ոչ մի բան չկար։ Նրանք վախենում են և սկսում են ավելի արագ քայլել։ Վազելու ընթացքում լապտերը ընկնում և կտրվում է ու նրանց մոտ սկսում է խուճապ՝ չեն կարողանում գտնել հետ դարձի ճանապարհը, նրանք վախեցած էին։ Տիգրանը առաջարկում է վերադառնալ դեպի լքված հյուրանոցը և գիշերել այնտեղ։ Այդպես էլ անում են, հետ են վերադառնում, կրակ են վառում ու քնում են։ Երրորդ օրվա առավոտյան, երբբ բոլորը արթնանում են ու որոշում են բաժանվել խմբերի , թեև մեկ խնդիր կար՝ Կարենի վերքը ավելի էր խորացել և նա չէր կարողանում քայլել ու նրանք որոշեցին, որ երկու հոգի կմնա Կարենի հետ։ Չորս հոգի կգնան փայտ հավաքելու իսկ մնացած չորսն էլ կգնան ճանապարհը գտնելու և այդպես էլռանում են։ Փայտ հավաքելու ընթացքում անտարի, թփերի միջից խշխշոց են լսում թեքվում են այդ կողմ և տեսնում են մի մեծ արջ։ Վարդանը, Աշոտը և Անին բարձրանում են ծառը, բայց Լիլիթը չի կարողանում և մնում է ներքևում և արջը հարձակվում է նրա վրա։ Լիլիթը բղավում է և այդ պահին՝ լսվում է կրակոց ու արջը ընկնում է և անտառի միջից դուրս է գալիս զենքով մի մարդ և հարցնում է ձեզ հետ ամենիչ նորմալ է ու ինչպես արդեն պարզ էր, այդ մարդը տեղացի որսորդ էր։ Սակայն Լիլիթը շատ վախեցած էր և չէր կարողանում խոսել, իսկ մնացաը ասացին, որ նրանք պարզապես մոլորվել են անտառում իսկ որսորդը ասում է, որ ր նա անտառից դեպի դուրս տանող ճանապարհը գիտի և նրանք որսորդի հետ գնում են դեպի հին շենք։ Ճանապարհին նրանք ծանոթանում են որսորդի հետ և պատմում են նրանց հետ կատարվածը ու նաև ասում են, թե այնպիսի տպավորոթյուն էր, կարծես ինչ-որ մեկը նրանց հետևում էր։ Որսորդը ասում է, որ կենդանիներն են եղել։ Հասնելով հին շենք՝ տեսնում են Կարենին, Դավիթին և Աննային ու պատմում են պատահածի մասին։ Մի քանի ժամ սպասելուց հետո վերադառնում է մյուս խումբը և տխուր ասում են, որ ճանապարհը չեն գտել ու նաև կրակոց են լսել, սակայն հետո ծանոթանում են որսորդի հետ ու որսորդը նարնց ասում է որ ամբողջ ժամանակ նա է հետևել նրանց և, երբ հարցնում են, թե ինչու նա ասում է, որ շատերն են անտառում մոլորվել ու նա միայն հետևել է, որպեսզի կարողանա նրանց դժվարին պահին օգնել։ Այդպես խոսելով հետ են վերադառնում հյուրանոց՝ շնորհակալություն են հայտնում որսորդին ու երկու օր էլ հանգստանալուց հետո գնում են տուն։