Տնային.
Պատասխանի՛ր հարցերին
Պատասխանի՛ր հարցերին
1. Գրե՛ք նյութերի քիմիական բանաձևերը, եթե հայտնի է, որ դրանց բաղադրության մեջ առկա են.
ա) Նատրիումի երկու և ծծմբի մեկ ատոմ
Na2S
‘բ) ածխածնի ու թթվածնի մեկական ատոմ
CO
2. Ջրում և ջրածնի պերօքսիդում թթվածնի օքսիդացման աստիճանը համապատասխանաբար հավասար է.
ա) -2 -2
բ) -2 +2
գ) -2 -1
դ) +2 0
3. Քրոմի ու թթվածնի միացություններից մեկում քրոմը +3 օքսիդացման աստիճան է ցուցաբերում: Ո՞րն է այդ միացության քիմիական բանաձևը.
1) CrO
2) Cr2O3
3) CrO2
4) CrO3
September 23-27
Grammar: Past Continuous Tense
English in Mind, page 15
In Class
What is the greatest invention of the year?
Translate into English
Մենք իններորդ դասարանցիներ ենք և սովորում ենք «Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիրի ավագ դպրոցում: Մեր դպրոցը մեծ է և գեղեցիկ: Դասասենյակների պատերը թափանցիկ են (transparant): Մենք հաճախ ենք ճամփորդում: Դպրոցն ունի մարզասրահներ, գրադարան, ընթերցասրահ, համերգասրահներ (concert halls): Մենք շատ հետաքրքրություններ ունեք: Մենք սիրում ենք սպորտ, պար, երաժշտություն, լեզուներ: Մեզնից ոմանք հաճախում են պարի դասերի, մյուսները՝ նկարչության կամ դաշնամուրի: Մենք բոլորս սիրում ենք երգել և պարել ժողովրդական և ժամանակակից երգեր և պարեր: Մենք սովորում ենք տարբեր լեզուներ՝ հայերեն, ռուսերեն, անգլերեն, ֆրանսերեն, իտալերեն, իսպաներեն, թուրքերեն և այլն: Մենք պարապում ենք տարբեր մարզաձևեր` (go in for …) ֆուտբոլ, կարատե և այլն: Մեզնից ոմանք հաճույքի համար են պարապում, մյուսներն ուզում են դառնալ պրոֆեսիոնալ մարզիկներ: Մենք սիրում ենք համակարգչային և սեղանի խաղեր:
Translate into English:
We are ninth graders and study at the high school of the “Mkhitar Sebasatsi” educational complex. Our school is big and beautiful. The walls of the classrooms are transparent. We travel often. The school has gymnasiums, library, reading room, concert halls. We have many interests. We love sports, dance, music, languages. Some of us take dance lessons, others take painting or piano lessons. We all love to sing and dance folk and modern songs and dances. We study different languages: Armenian, Russian, English, French, Italian, Spanish, Turkish, etc. We practice different sports: (go in for …) football, karate, etc. Some of us train for fun, others want to become professional athletes. We love computer and board games.
Հեղուկի մեջ ընկղմված մարմինն արտամղող ուժի որոշումը։
Աշխատանքի նպատակը՝ հաշվել ջրում ընկղմված մարմնի վրա ազդող արքիմեդյան ուժը և փորձով ստուգել ստացված արդյունքը։
Համառոտ տեսություն՝ համաձայն Արքիմեդի օրենքի՝ հեղուկը իր մեջ ընկղմված մարմնի վրա ազդում է ուղղաձիգ դեպի վեր ուղղված ուժով, որը հավասար է մարմնի արտամղած հեղուկի կշռին։ Արքիմեդի ուժը կարելի է որոշել տարբեր եղանակներով։
1. Եթե չափենք մարմնի կշիռը օդում P0, և հեղուկում՝ P1, ապա Արքիմեդյան ուժը հավասար կլինի դրանց տարբերությանը՝ FԱ=P0-P1
2. Արքիմեդյան ուժը կարելի է որոշել նաև FԱ=ρհgVմ բանաձևով, որտեղ
ρհ - հեղուկի խտությունն է
g - հաստատուն թիվ է (9,8 ն/կգ≈10ն/կգ)
Vմ - մարմնի ծավալն է
Երկու եղանակների արդյունքները համեմատել
Անհրաժեշտ սարքեր և նյութեր՝ ամրակալան՝ կցորդիչով և թաթով, ուժաչափ, չափագլան, ջրթափանոթ, ջուր, պինդ մարմին և այդ մարմնի ծավալով բաժակ, վերամբարձ սեղան։
Աշխատանքի ընթացքը․ Ամրակալանի կցորդիչին ամրացրեցի ուժարափը, ուժաչափից կախեցի մարմինը իր բաժակով՝ մարմնի կշիռը օդում P0=1,5 ն։ Ջրթափանոթի մեջ լցրեցի ջուր մինչև կարմիր գիծը, ծորակի տակ դրեցի չափագլանը, վերամբարձ սեղանը բարձրացրեցի այնքան, մինչև մարմինը ամբողջությամբ ընկղմվեց ջրի մեջ։ Ջրում մարմնի կշիը եղավ՝ P1=0,5ն
Հետևաբար՝ FԱ=P0-P1=1ն
Փորձը
2․ Vմ=100սմ3 | 1մ3=1մ*1մ*1մ=100սմ*100սմ*100սմ=1000000սմ3ρհ=1000 կգ/մ3 | 1սմ3=0,000001մ3
g≈10ն/կգ | Vմ=100սմ3=100*0,000001մ3=0,0001մ3
————— | FԱ=ρհ*gVմ=1000 կգ/մ3*10 ն/կգ*0,0001մ3=1ն
FԱ-?
Եզրակացություն․ Հաշվեցի ջրում ընկղմված մարմնի վրա ազդող արքիմեդյան ուժը և փորձով ստուգեցի ստացված արդյունքը։ 2 դեպքում FԱ=1ն
Լրացուցիչ առաջադրանք-պատասխանել հարցերին․
1. Ինչո՞վ են տրբերվում իրարից արտազատական և ներզատական գեղձերը
Արտազատական գեզձերը ունեն ծորաններ, որոնցով իրենց արտադրած նյութերն արտազատվում մարրրմնի խոռոչների մեջ կամ մաշկի մակերևույթին։ Ներզատական գեղձերը չունեն ծորաններ, և արտադրված նյութերն անմիջապես անցնում են այրան մեջ։ Ներզատական գեղձերի կողմից արտադրված կենսաբանական ակտիվ նյութերը կոչվում են հորմոններ։
2. Ո՞ր գործընթացների վրա է ազդում մակուղեղը
Մակուղեղի հորմոնները կարգավորում են մի շարք գեղձերի աշխատանքը, օրգանիզմի աճը, հսկում են մեզի գոյացման գործընթացը և մաշկի գումավորումը։
3. Ո՞րն է վահանագեղձի գործառույթը
Վահանաձև գեղձը արտադրում է յոգ պարուկանող թիրօքսին հորմոն, որն ապահովում է օրգանիզմի բնականոն նյութափոխանակությունը, աճը, զարգացումը, նյարդային և սիրտ-անթոային համակարգների աշխատանքը։
4. Ինչու՞ է ադրենալինը կոչվում է << տագնապի հորմոն>>
Միջուկային շերտի հորմոն ադրենալինը բարձրացնում է արյան ճնշումը, նեղացնում արյան անոթները, նպաստում է գլիկոգենի քայքայմանը և արյան մեջ գլյուկոզի ավելացմանը։ Այս հորմոնը անվանում են «տագնապի հորմոն», քանի որ նրա քանակն ավելանում է օրգանիզմի գերլարված իրավիճակներում։
Դարեր շարունակ մոնղոլ-թաթարական ցեղերն ապրում էին Չինաստանի հյուսիս-արևմուտքում գտնվող ընդարձակ տափաստաններում, որտեղ քոչվորական կենսակերպ էին վարում: Իր մերձավորների և զինակիցների օգնությամբ նա կարողացավ ստեղծել կարգապահ բանակ, որով ընդարձակեց իր ստեղծած պատմությանը XIII դ. հայտնի ամենամեծ ցամաքային կայսրությունը:
Չինգիզ Խանը հակառակորդների դեմ օգտագործում էր դաժան մարտավարություն: Նրա զորքերն անխնա կոտորում էին մարդկանց, այրում էին քաղաքները, ավերում գյուղերը, ամայացնում շրջապատը, եթե հակառակորդը կամավոր չէր հանձնվում:
Մոնղոլական արշավանքներն ու Հայաստանը։
Հյուսիսային Չինաստանը գրավելուց հետո Չինգիզ խանը զորքերը շրջեց դեպի արևմուտք։ Մոնղոլական բանակը մտավ Պարսկաստան և գրավեց Կասպից ծովին
հարող տարածքները։ Թալանելով Հայաստանն ու Աղվանքը՝ մոնղոլները շարժվեցին Վրաստանի մայրաքաղաք Տփղիսի (Թբիլիսիի) ուղղությամբ։ Նրանց դեմ դուրս եկան
վրաց-հայկական միացյալ զորքերը՝ Վրաստանի թագավոր Գեորգի Լաշայի և ամիրսպասալար Իվանե Զաքարյանի գլխավորությամբ։ Վճռական ճակատամարտում վրացհայկական միացյալ ուժերը պարտություն կրեցին։ Չնայած իրենց հաջողությանը՝ մոնղոլները Կովկասյան լեռներով անցան հյուսիս՝ բավարարվելով թալանով։
Դեպի Հայաստան մոնղոլական հիմնական արշավանքը տեղի ունեցավ 1236 թ.։ Մոնղոլական զորքերը բաժանվեցին մի քանի զորախմբերի՝ հարձակման անցնելով տարբեր ուղղություններով։ Երկարատև պաշարումից հետո մոնղոլները գրավեցին և թալանեցին Դվինը, Անին, Կարսը, Կարինը, Վանն ու այլ քաղաքներ։ 1244 թ. մոնղոլներն ավարտին հասցրին ամբողջ Հայաստանի նվաճումը։ Բազմաթիվ հայ իշխաններ և ազնվականներ, գիտակցելով մոնղոլների ռազմական հզորությունը և ձգտելով խուսափել կործանումից, ենթարկվեցին մոնղոլական իշխանությանը։
Սոցիալ-տնտեսական կյանքը Հայաստանում մոնղոլական տիրապետության ժամանակ։
Մոնղոլները, զբաղված լինելով նվաճումներով ու կողոպուտով, սկզբնապես չէին միջամտում նվաճված երկրների ներքին կառավարմանը։ Աստիճանաբար նվազեց տեղական կառավարիչների ինքնավարությունը: Հայաստանի վիճակն էլ ավելի բարդացավ, երբ մոնղոլներն անցան հարկային ծանր քաղաքականության, որն ուղեկցվում էր կամայականություններով և բռնություններով։ Հարկային քաղաքականությունն ավելի կազմակերպված բնույթ ստացավ, երբ ստեղծվեց մոնղոլա-պարսկական պետությունը՝ Իլխանությունը։ Դրա կազմում ներառված էր նաև Հայաստանը։
Պայքար մոնղոլ զավթիչների դեմ։
Ի վերջո ծանր հարկերն ու հեռավոր երկրներում զինվորական ծառայության ծանր բեռը ապստամբության պատճառ դարձան։ Հայ և վրաց միացյալ ուժերն ապստամբելով փորձում էին թոթափել մոնղոլական գերիշխանությունը։ Ապստամբությունը ի վերջո ճնշվեց: Մոնղոլական տիրապետությունը տարածաշրջանում պահպանվեց մինչև Իլխանության աստիճանական անկումը։ Նոր ապստամբություններն ու ազատագրական շարժումները կանխելու համար մոնղոլները հետևողականորեն թուլացնում էին հայ իշխանական տները։
Հայաստանը XIV դարում։
Տարածաշրջանում մոնղոլների տիրապետությունը, մասնավորապես ծանր հարկերի սահմանումը, տնտեսական անկման հանգեցրեց։ Այդ համընկավ քրիստոնյաների նկատմամբ դրսևորվող կրոնական անհանդուրժողականության նկատելի աճի հետ: Հակաքրիստոնեական հալածանքները սկսվեցին Ղազան խանի կողմից իսլամը Իլխանության պետական կրոն հռչակելուց հետո։ Ղազան խանի մահվանից հետո Իլխանությունը գահակալական պատերազմների և ցնցումների շրջան մտավ, ինչի
հետևանքով այն թուլացավ և ի վերջո փլուզվեց։ Այս խառնաշփոթ իրավիճակից օգտվեցին թյուրքմենական ցեղախմբերը, որոնք դեռևս սելջուկների արշավանքների ժամանակ էին Հայաստան տեղափոխվել։ Այդ ամենի հետևանքով Հայաստանի թե՛ քաղաքական, թե՛ տնտեսական, թե՛ մշակութային կյանքն ավելի մեծ հետընթաց ապրեց։
40+35+35=110
137+32=169
Գոյական
110.Տրված գոյականները չորս խմբի բաժանի՛ր ըստ կազմության:
Մայրցամաք, գոյություն, գետին, ողբերգություն, գազան, նախաճաշ, ցնցում, արտասահման, ճամփա, ուժ, զոհ, նավ, նավահանգիստ, նավակ, հայրենիք, վերադարձ, մայրաքաղաք, օտարամոլություն:
111.Տրված գոյականներից նորերը կազմի՛ր` ուհի, ստան, ոց, ություն ածանցներով:
Հայ-հայուի, դպիր-դպրոց, այգի-այգեստան, հնոց-հնություն, բույր-բուրոց, ծառ-ծառաստան, բժիշկ-բժշկություն, պարսիկ-պարսկասատան:
112.Տրված բայերից ածանցավոր գոյականներ կազմի՛ր և ածանցներն ընդգծի՛ր:
Նկարել-նկարչությաուն, գրել-գրությաուն, զարթնել-զարթուցիչ, թափել-թափոն, ուսուցանել-ուսուցիչ, քերել-քերիչ, վարել-վարիչ, հաճախել-հաճախորդ, բախել, հնչել-հնչունելություն, վազել-վազորդ, հանել-, շարժել-շարժիշ, մոտենալ-մոտեցում, կոշտանալ-կոշտացնել:
113.Տրված ձայնարկություններից ածանցավոր գոյականներ կազմի՛ր: Ի՞նչ անուն կտաս այս և նախորդ վարժության մեջ ընդգծված ածանցներին:
Շրը՛խկ-շրխկալ, թը՜շշ-թշշալ, թրը՛մփ-թրմփալ, թը՛խկ-թխկալ, դը՜զզ-դզզալ, մը՜ռռ-մռռալ։
114.Տրված գոյականակերտ ածանցներից յուրաքանչյուրով երկու գոյական կազմի՛ր և գրի՛ր, թե ո՛ր բառերից կազմեցիր:
դնել (դիր) — դրածո, պարսավել — պարսավանք:
Անք-հանցանք, ցի-ցիտել, ածո-պահածո, ք-անցք, ուկ-ձուկ, իքփորոտիք, իչ-գրիչ, ու-ձու, ան-փական, իկ-շունիկ, պան-պահապան, ստան-հայաստան, ուհի-հայուհի:
Գոյականի տեսակները
115.Պարզի՛ր, թե քերականական ո՛ր հատկանիշի հիման վրա է կազմվել յուրաքանչյուր խումբը (խմբի բոլոր բաոերն ի՞նչ ընդհանուր հատկանիշ ունեն):
Ա. Ուրարտու, Արա Գեղեցիկ, Արագած, Արգիշտի, Նեղոս, Վահան Տերյան, «Անուշ», Ռուսաստանի Դաշնություն:
Հատուկ գոյական։
Բ. Մանկություն, միամտություն, ուրախություն, սուգ, վիշտ, ահ, հնարավորություն:
անծացավոր գաոյական։
Գ. Հայր, մայր, մարդ, կին, ընկեր, եղբայր, հոգեբան, ուսանողուհի, դերասանուհի, անձնավորություն:
հասարակ գոյոական։
Գոյականի թիվը
117.Տրված խմբերի գոյականները հոգնակի դարձրու և բացատրի՛ր օրինաչափությունը:
Ա Ուժ, տարր, ծով, նաև, կույտ, բերդ, շենք:
Բ. ճանապարհ, գաղտնիք, հրաշք, մեքենա, շրջան, շինություն, նավահանգիստ:
Գ. Գառ, դուռ, մատ, մուկ, թոռ, ձուկ, լեռ, բեռ:
Դ. Աստղ, արկղ, վագր, անգղ, սանր:
Ե. Ծովածոց, սուզանավ, դաշտավայր, շնագայլ, հեռագիր, լրագիր:
Զ. Քարտաշ, գրագիր, լեռնագործ, բեռնակիր:
է. Մարդ, կին:
118.Փակագծում տրված բաոերը հոգնակի՛ դարձրու և համապատասխան ձևով գրի՛ր կետերի փոխարեն: Մրցող … (լաստանավ) մաքուր էին ու զարդարված գույնզգույն լաթերով:
… (հարթավայր) գարնան հորդացումների ժամանակ գետերը կարող են հակառակ ուղղությամբ հոսել:
… (օդերևութաբան) զգուշացնում են քաղաքին սպառնացող նոր ցիկլոնի մասին:
Գետում ջրի մակարդակը բարձրացել էր … (սառցադաշտ) պատճառով:
Ջրի հոսանքը դանդաղեցնում են հատակին լցված … (քարակույտ):
Աշխարհի գեղեցիկ… (ջրվեժ) մեկը` Վիկտորիան, անցյալ դարում է հայտնագործվել եվրոպացիների կողմից:
Շատ … (ծովախորշ) վերածվել են ցամաքի:
Տեսական մասը կրկնեք այստեղ․
Առաջադրանքներ․
1)Զուգահեռագծի պարագիծը 48սմ է։ Գտեք զուգահեռագծի կողմերը, եթե՝
ա)կողմերից մեկը մյուսից մեծ է 3սմ-ով
10.5 13.5
բ)երկու կողմի տարբերությունը 7սմ է
10.25 17.25
գ)կողմերից մեկը երկու անգամ մեծ է մյուսից
8, 8, 16,
2)Ըստ գծագրի տվյալների՝ գտե՛ք զուգահեռագծի պարագիծը.
20+20+15+15=70
3)ABCD զուգահեռագծի պարագիծը 50 սմ է, <C=300, իսկ CD ուղղին տարված BH ուղղահայացը 6,5 սմ է։ Գտեք զուգահեռագծի կողմերը։
193+13=26 50-26=24 24:2=12
13,12:
Լրացուցիչ աշխատանք (տանը).
1)Գտե՛ք ABCD զուգահեռագծի անկյունները, եթե՝
ա) ∠ A = 45°
բ) ∠ C – ∠ D = 50°
գ) ∠ A + ∠ C = 81°
դ) ∠ A = 0,5∠ B։
2)Ըստ գծագրի տվյալների՝ գտե՛ք զուգահեռագծի պարագիծը.
3)Զուգահեռագծի կիսապարագիծը 24 սմ է, կողմերից մեկը երկու անգամ մեծ է մյուսից, իսկ մեծ կողմին տարված բարձրությունը 4 սմ է։ Գտե՛ք զուգահեռագծի անկյունները։
Մհեր Մկրտչյան 