Day: October 15, 2024

Հայոց պատմություն/էջ 35-37 պատմել,/ էջ 38 գրավոր/

ա. Ներկայացրո՛ւ: Ո՞վքեր էին Լևոն I-ի մահվանից հետո հավակնում Կիլիկյան թագավորության գահին: Ինչպե՞ս լուծվեց գահաժառանգության հարցը:
Լևոն I արքան մահացավ 1219 թվականի մայիսին՝ թագաժառանգի իրավունքները փոխանցելով իր դուստր Զաբելին: Վերջինիս անչափահասության պատճառով նշանակվեց խնամակալ: Շուտով խնամակալի պաշտոնն իր ձեռքը վերցրեց Կոստանդին Գունդստաբլը: Հաջորդ տարիների ընթացքում Կոստանդինը վճռորոշ դեր խաղաց քաղաքական դաշտի ձևավորման գործում:
բ. Բացատրիր: Ինչո՞վ էր պայմանավորված հայ–մոնղոլական դաշինքի կնքումը:
Դաշինքը կնքվեց 1254 թ․ աշնանը Հեթում արքայի և Մանգու մեծ խանի միջև: Ըստ պայմանագրի` կողմերը պայմանավորվում էին օգնել միմյանց պատերազմի ժամանակ: Հայ վաճառականներին իրավունք էր վերապահվում արտոնյալ և ազատ առևտուր կատարել մոնղոլական պետության սահմաններում: Հայաստանում Հայոց եկեղեցին ազատվում էր բոլոր տեսակի հարկերից:
գ. Հիմնավորիր: Ինչո՞ւ 1307 թ. Սսի ժողովը որոշեց ընդունել Կաթոլիկ եկեղեցուն միանալու՝ Հռոմի Պապի առաջարկը:

Առաջադրանք 1
1. Նայելով քարտեզին նշի՛ր Կիլիկյան Հայաստանի խոշոր նավահանգիստները, որոնք մեծ նշանակություն ունեին միջազգային առևտրում։
Այաս, Կոռիկոս, Պալլորում, Կյուդնոս, Կանդելորուս։
2. Ինչպե՞ս լուծվեց Լևոն 1-ի մահվանից հետո գահաժառանգության հարցը։
Արքունական խորհուրդը Զաբելին ամուսնացրեց Կոստանդին Գունդստաբլի որդու՝ Հեթումի հետ։ Զաբելն ու Հեթումը թագադրվեցին 1226 թ․՝ միավորելով Ռուբինյան և Հեթումյան տոհմերը

Առաջադրանք 2
Կիլիկյան Հայաստանի պետական կարգը և սոցիալ-տնտեսական կյանքը
Հայոց պատմություն/էջ 39-42 պատմել,/ էջ 43 գրավոր
ա. Ներկայացրու: Ի՞նչ առանձնահատկություն ունեին Կիլիկյան Հայաստանի սոցիալ–տնտեսական կառույցները: Ինչպիսի՞ փոփոխությունների ենթարկվեցին արքունիքին կից գործակալությունները:
բ. Ընդհանրացրո՛ւ: Ինչո՞վ էր պայմանավորված տարանցիկ առևտրում Կիլիկյան Հայաստանի դերը:
Տարանցիկ առևտրում Կիլիկյան Հայաստանը ուներ միջնորդի դեր որ պայմանավորված էր իր աշխարհագրական դերով։
գ. Բացատրիր: Ինչպե՞ս էին կարգավորվում արքայի և արքունի գործակալների հարաբերությունները:
Արքայի և արքունի գործակների հարաբերությունները կարգավորվում էին հատուկ կանոնադրությամբ, որը ներկայացված էր Հեթում I-ի եղբայր Սմբատ Գունդստաբլն իր «Դատաստանագրքում»։

1. Համացանցից գտի՛ր տեղեկություն Կիլիկյան մանրանկարչության, Թորոս Ռոսլինի, Սարգիս Պիծակի մասին։
Հայկական մանրանկարչության դպրոցներից մեկը, որ կազմավորվել է 12-րդ դարում, Կիլիկիայի հայկական պետությունում և գոյատևել է մինչև 1380-ական թվականները։ Հայ ժողովրդի պատմության այդ շրջանը նշանավորվել է համազգային մշակույթի վերելքով։ Դրա լավագույն վկայություններից է գրքի գեղարվեստական ձևավորումը։ 12-րդ դարի առաջին կեսից մինչև 1350-ական թվականներին Դրազարկի, Սկևռայի, Ակների, Դռների, Բարձրբերդի և հատկապես Հռոմկլայի գրչատներում աշխատել են տաղանդավոր նկարիչներ Գրիգոր Մլիճեցին, Կոստանդինը, Վարդանը, Կիրակոսը, Հովհաննեսը, Թորոս Ռոսլինը, Գրիգոր Պիծակը, Սարգիս Պիծակը և ուրիշներ։ Բազմաթիվ են նաև բարձրարվեստ մանրանկարներով զարդարված ձեռագրերը, որոնց ծաղկողների անունները մեզ չեն հասել։

Առաջադրանք 1
Հայոց պատմություն/էջ 30-33 պատմել,/ էջ 34 գրավոր(հիմնական գաղափար)
ա. Ներկայացրո՛ւ: Ի՞նչ փոփոխություններ տեղի ունեցան Մլեհի կառավարման տարիներին: Ըստ քեզ` փոփոխություններից որն էր առավել նշանակալի, ինչո՞ւ:
Մլեհը իր կառավարման տարիների ժամանակ մեծ ջանքեր գործադրեց, որպեսզի Կիլիկյան կախվածություն չունենա Բյուզանդական կայսրությունից։ 1173թ․ Մլեհը կարողացել էր բյուզանդացիներից գրավել Դաշտային Կիլիկյայի մեծ մասը, այդպիսով նրա հսկողության տակ անցան առևտրական կարևոր ճանապարհներ։
բ. Վերլուծի՛ր: Ինչպե՞ս փոխվեց Կիլիկյան Հայաստանի քաղաքական դիրքը 1187 թ. Երուսաղեմի գրավումից հետո:
1187 թ. Երուսաղեմի գրավումը Եգիպտոսի և Սիրիայի սուլթան Սալահ ադ-Դինի կողմից հանգեցրեց Երրորդ խաչակրաց արշավանքին: Այս իրադարձությունը բարձրացրեց Կիլիկիայի ռազմավարական նշանակությունը:
գ. Գնահատիր: Ի՞նչ միջոցներ ձեռնարկեց Լևոն Ռուբինյանը թագ ձեռք բերելու համար:
Նա կապեր հաստատեց Սրբազան Հռոմեական կայսրության կայսր Ֆրիդրիխ Շիկամորուսի հետ, որը խաչակիրների առաջնորդներից մեկն էր: Լևոնը խոստացավ օգնել խաչակիրներին, իսկ Շիկամորուսն իր հերթին խոստացավ նրան թագ պարգևել և ճանաչել Կիլիկիայի հայոց թագավոր: Լևոն II–ի թագադրման հարցը միառժամանակ հետաձգվեց, քանի որ Ֆրիդրիխ Շիկամորուսը արշավանքի ժամանակ խեղդվեց Կիլիկիայի գետերից մեկում։

Առաջադրանք 2
Հայոց պատմություն/էջ 35-37 պատմել/, էջ 38 գրավոր(հիմնական գաղափար)
ա. Ներկայացրո՛ւ: Ո՞վքեր էին Լևոն I-ի մահվանից հետո հավակնում Կիլիկյան թագավորության գահին: Ինչպե՞ս լուծվեց գահաժառանգության հարցը:
Լևոն I արքան մահացավ 1219 թվականի մայիսին՝ թագաժառանգի իրավունքները փոխանցելով իր դուստր Զաբելին: Վերջինիս անչափահասության պատճառով նշանակվեց խնամակալ: Շուտով խնամակալի պաշտոնն իր ձեռքը վերցրեց Կոստանդին Գունդստաբլը: Հաջորդ տարիների ընթացքում Կոստանդինը վճռորոշ դեր խաղաց քաղաքական դաշտի ձևավորման գործում:
բ. Բացատրիր: Ինչո՞վ էր պայմանավորված հայ–մոնղոլական դաշինքի կնքումը:
Դաշինքը կնքվեց 1254 թ․ աշնանը Հեթում արքայի և Մանգու մեծ խանի միջև: Ըստ պայմանագրի` կողմերը պայմանավորվում էին օգնել միմյանց պատերազմի ժամանակ: Հայ վաճառականներին իրավունք էր վերապահվում արտոնյալ և ազատ առևտուր կատարել մոնղոլական պետության սահմաններում: Հայաստանում Հայոց եկեղեցին ազատվում էր բոլոր տեսակի հարկերից:
գ. Հիմնավորիր: Ինչո՞ւ 1307 թ. Սսի ժողովը որոշեց ընդունել Կաթոլիկ եկեղեցուն միանալու՝ Հռոմի Պապի առաջարկը:

Առաջադրանքներ․
1) ա) Երկու թվերի գումարը 10 է, իսկ տարբերությունը՝ 4: Գտեք այդ թվերը:
x+y=10
x-y=4
2x=14
x=7
y=3
բ) Երկու թվերի գումարը 21 է, իսկ տարբերությունը՝ 9: Գտեք այդ թվերը:
x+y=21
x-y=9
2x=30
x=15
y=6
2) Մի թիվը 2 անգամ մեծ է մյուսից: Եթե այդ թվերից փոքրը մեծացվի 4 անգամ, իսկ մեծը՝ 2 անգամ, ապա նրանց գումարը հավասար կլինի 44: Գտեք այդ թվերը:
y=2x
4x+2y=44
4x+4x=44
8x=44
x=5,5
y=2*5,5
y=11
3) Տրված են երկու թվեր։ Եթե առաջին թիվը բազմապատկենք 2-ով, ապա ստացված թիվը 1-ով մեծ կլինի երկրորդից, իսկ եթե երկրորդ թիվը բազմապատկենք 2-ով, ապա ստացված թիվը 7-ով մեծ կլինի առաջինից։ Գտեք այդ թվերը։
2x=y+1
2y=x+7
2x-1=y
4x-2=x+7
4x-x=7+2
3x=9
x=3
y=2*3-1
y=5

Տնային աշխատանք․
1) ա) Մի թիվը 6-ով մեծ է մյուսից: Այդ թվերի գումարը հավասար է 40-ի: Գտեք այդ թվերը:
y=x+6
y+x=40
40:2=20
6:2=3
14+3=17
20+3=23
y=23
x=17
բ) Մի թիվը 15-ով փոքր է մյուսից: Գտեք այդ թվերը, եթե նրանց գումարը 23 է:
y=x-15
y+x=23
x+y+(x-y)=23+15
2x=38
x=19
y=19-15
y=4
2) Մի թիվը 7-ով մեծ է մյուսից: Եթե փոքր թիվը մեծացվի 2 անգամ, իսկ մեծը՝ 6 անգամ, ապա նրանց գումարը կդառնա 31: Գտեք այդ թվերը:
3) Լուծիր համակարգը քեզ հարմար եղանակով։

x=y+5
2*(y+5)+4y=22
6y+10=22
6y=12
y=2
x=2+5
x=7

Լուծել հավասարումների համակարգերը տեղադրման եղանակով․
1.{3x+y=7
{-5x+2y=3
y=7-3x
-5x+2*(7-3x)=3
-5+14-6x=3
-11x+14=3
-11x=3x-14
-11x=-11
x=1
y=7-3
y=4

2.{2x+y=12
{7x-2y=31
y=12-2x
7x-2*(12-2x)=31
11x-24=31
11x=31+24
11x=55
x=5
y=12-10
y=2

Լուծել հավասարումների համակարգերը գումարման եղանակով․
1.{x+y=9
{-x+y=-3
(x+y)+(-x+y)=9+(-3)
0x+2y=6
2y=6
y=3
x+3=9
x=9-3
x=6

2. {2x+11y=15
{10x-11y=9
(2x+11y)+(10x-11y)=15+9
(2x+11y)+(10x-11y)=24
12x=24
x=24/12=2
4+11y=15
11y=15-4
11y=11
y=11/11=1
y=1

Լրացուցիչ աշխատանք (տանը)
Լուծել հավասարումների համակարգերը տեղադրման եղանակով․
1.{y-2x=4
{7x-y=1
7x-(2x+4)=1
7x-2x-4=1
5x-4=1
5x=1+4
5x=5
x=1
y=2+4=
y=6

2.{8y-x=7
{2x-21y=2

Լուծել հավասարումների համակարգերը գումարման եղանակով․
1. {x+y=7
{x-3y=-5
x=7-y
(7-y)-3y=-5
7-y-3y=-5
7-4y=-5
-4y=-12
y=3
x=7-3
x=4

2. {9y+13x=35
{29y-13x=3
(9y+13x)+(29y-13x)=35+3
9y+29y=38
38y=38
y=1
9+13x=35
13x=26
x=2