Սեմտեմբեր
Առաջին Աշխարհամարտը և հայերի մասնակցությունը
Սահմանադրությունը որպես մարդու իրավունքների և ազատությունների երաշխավոր․
Հոկտեմբեր
«Մարդու իրավունքներ» հասկացությունը։Մարդու իրավունքների սերունդները․
Նոյեմբեր
Մարդու իրավունքների համընդհանուր հռչակագիրը
Դեկտեմբեր
․Հաշմանդամների իրավունքներ։Հաշմանդամներին առնչվող փաստաթղթերի ուսումնասիրություն
Դեկտեմբերի 10-ին ընդունվել է Մարդու իրավունքների համընդհանուր հռչակագիրը, որը հաստատում է մարդու հիմնարար իրավունքներն ու ազատությունները։ Հայաստանը նաև անդամ է Մարդու իրավունքների եվրոպական կոնվենցիային։
ՄԱԿ-ի, ԱՄՆ պետքարտուղարության և Amnesty International-ի զեկույցների համաձայն՝ Հայաստանում կա որոշ առաջընթաց խոսքի ազատության և քաղաքացիական ակտիվության ոլորտներում։ Սակայն դեռ խնդիրներ կան արդար դատաքննության, խտրականության և սոցիալական իրավունքների պաշտպանության հարցերում։
Մարդու իրավունքների պաշտպանությունը շարունակական գործընթաց է։ Պետությունն ու հասարակությունը պետք է միասին աշխատեն՝ ապահովելու բոլոր քաղաքացիների հավասար իրավունքները։
Футбол — один из самых известных и самых распространённых видов спорта в мире. Он имеет богатую историю и занимает важное место в современной спортивной жизни. Футбол — это не только игра, но и культура, которая объединяет людей разных народов, наций и поколений.
Игры, похожие на футбол, существовали ещё в древние времена. В Древнем Китае играли в игру под названием «цзюйцзю», в которой по мячу били ногами на специально отведённом поле. Похожие игры существовали также в Древней Греции и Риме, однако у них не было чётких правил, и они не были похожи на современный футбол.
Современный футбол сформировался в XIX веке в Англии. В 1863 году была создана Футбольная ассоциация Англии, которая установила первые официальные правила футбола. Эти правила стали основой для развития футбола во всём мире. Вскоре футбол распространился по Европе, а затем и на другие континенты.
В XX веке футбол стал мировым видом спорта. В 1904 году была создана ФИФА (Международная федерация футбола), которая по сей день руководит международными футбольными соревнованиями. В 1930 году состоялся первый чемпионат мира по футболу, который вызвал большой интерес и способствовал ещё большему распространению этого вида спорта.
В футбол играют две команды, в каждой из которых по 11 игроков. Матч длится 90 минут и состоит из двух таймов. Цель игры — с помощью ног или разрешённых частей тела отправить мяч в ворота соперника и забить гол. Футбол требует скорости, физической подготовки, тактического мышления и командного взаимодействия.
Сегодня футбол играет большую роль в жизни людей. Он способствует развитию здорового образа жизни, дисциплины и умения работать в команде. Футбол также объединяет людей и дарит радость и эмоции миллионам болельщиков по всему миру.
բլոկադա-շրջափակում
բլոկնոտ-նոթատետր
բորդո-մուք կարմիր
բորշ-կաղամբապոյրշ
բոքս-բռնցքամարտ-մկեոոսարան
բռավո-կեցցե
բրիտվա-ածելի
բրոնխիտ-ցնձուխիների բորբոքում
բուլյոն-մսաջուր
բուկետ-ծախկեփունջ
բումժնիկ-դրամապանակ
բունտ-խռովություն
բուտկա-կրպակ
Դարձվացքներ
Աշխարից կտրված-ոչ գործնական
աչք դնել-հավանել
աչքերը բաց մնալ-զարմանալ
աչքերը ծանրանալ-քունը տանել
աչքերը չորս անել-ուշադիր նայել
աչքերը ճպճպացնել-շփտվել
աչքերը պախցնել-ամանչել
աչքերի մեջ կարդալ-աչքերի արտահատւյւնից կռհել մեկի մտադրույունը։
սխալ ու Ճիշտ
իշնհորիվ-սխալ
բարյացկամ-բարյցակամ
ձեռնատու-ձեռնտու
անձեռնամխելի-անձեռնմխելի
տուժվել-տուժել
քցնվել-քցնել
վիճվել-վիճել
բռնվել-բռնել
վանկի համր անրաժեշտը ձայնավոր հնչյուն որը կոչվում է վանկարար հնչյուն վանկերը լինում են բաց և փակ բաց են կոչվում այն վակերը որոնք վերջանում են ձայնավորով փակ են այն վանկեր որոնք ավարտվում են բաղղձայնով բառերը կարող են լինել միավանկ-տուն,պատ,շուն և այլն 1․5 վանկանի-արկղ,գլուխ,մկրատ
ուրախությունից-ու-րա-խու-թյու-նից
վերադառնալ-վե (բ)-րա (բ)-դառ (բ)-նալ (բ)
սրփագործել-սըր-բա-պըն-դել
ամրապնդել-ամ-բա-գոր-ծել
ծանրաշարժ-ծա-րա-շարժ
անդաստիրեակ-ան-դաս-տի-ա-րակ
համառոտ-հա-մա-ռոտ
պաշպանվել-պաշտ-պան-վել
անհանգիստ-ան-հան-գիստ
1. Ի՞նչ է աղը, ինչպե՞ս է առաջանում
Աղը բարդ նյութ է, որը սովորաբար առաջանում է թթվի և հիմքի (հիդրօքսիդի) փոխազդեցությունից՝ չեզոքացման ռեակցիայի արդյունքում։
2. Ի՞նչ է ատոմը
Ատոմը քիմիական տարրի ամենափոքր մասնիկն է, որը պահպանում է այդ տարրի հատկությունները։
3. Ամենահայտնի աղը
Ամենահայտնի աղը խոհանոցային աղն է՝ նատրիումի քլորիդը (NaCl)։
4. Չեզոք, թթու և հիմնային աղերի տարբերությունը
5. Աղի և ջրի փոխազդեցության պրոցեսը
Այդ պրոցեսը կոչվում է հիդրոլիզ։
6. Հիդրօքսիդների բանաձևերը
ա) Նատրիումի հիդրօքսիդ — NaOH
բ) Կալցիումի հիդրօքսիդ — Ca(OH)₂
գ) Երկաթ(III)-ի հիդրօքսիդ — Fe(OH)₃
7. Քիմիական ռեակցիաների հատկանիշները
8. Ի՞նչ է նյութը, ի՞նչ է մարմինը
Նյութը այն է, ինչից կազմված են մարմինները։
Մարմինը նյութից կազմված առարկա է։
9. Նյութի ֆիզիկական հատկություններ
Գույն, հոտ, համ, խտություն, կարծրություն, լուծելիություն, հալման ջերմաստիճան։
10. Թթուների պարտադիր տարրը
Թթուների բաղադրության մեջ պարտադիր կա ջրածին (H)։
11. Ի՞նչ է օքսիդը
Օքսիդը բարդ նյութ է, որը կազմված է թթվածնից և մեկ այլ տարրից։
12. Մետաղական օքսիդի օրինակ
Կալցիումի օքսիդ — CaO
13. Ոչ մետաղական օքսիդի օրինակ
Ածխաթթու գազ — CO₂
14. Օքսիդների ստացման եղանակներ
15. Ալկալիներին բնորոշ ֆիզիկական հատկություն
Ալկալիները սովորաբար ջրում լավ լուծվող պինդ նյութեր են։
Task 1. Project-presentation
Task 2. Read the text, and choose the right option
Once a sailor went ashore on the coast of South America. He had a number of blue woollen caps with him, which he wanted to sell. On his way to the town some distance from the coast, he had to pass through a forest in which there were great numbers of monkeys. At noon, with the sun directly overhead and the heat intense, the sailor decided to take a rest. He lay down under the shade of a large tree, took one of the caps, put it on his head, and soon fell asleep.
When he awoke, he found, to his surprise, that the caps were all gone! Soon he heard a loud noise among the thick branches above him, and he looked up. He saw the trees alive with monkeys, and on the head of each monkey was a blue woollen cap! The monkey had watched his actions, had stolen his caps while he slept and had put them on, and now they did not pay any attention to his shouts.
When the sailor saw that he could not get his caps back, he pulled off the one that he had on his head and threw it on the ground, crying out, «If you want to keep the rest, you may take this one too!» To his great surprise, the little animals did the same. Each took the cap off its head and threw it on the ground. The sailor got his caps back and went away in triumph.
1. There were a lot of monkeys.
a) at some distance from the forest
b) in the wood not very far from the coast
c) on the coast of South America
2. What did the sailor decide to do at noon?
a) to try on one of the woollen caps
b) to take off his cap as it was very hot
c) to lie down and rest
3. What did the sailor see when he woke up?
a) The monkeys were wearing his caps.
b) His companions had all gone.
c) There were a lot of birds singing in the trees.
4. Seeing that he could not take the caps back, the sailor
a) sat down and began to cry
b) thought that it was a funny sight and laughed heartily
c) thought that he could never have the caps back
5. What did the little monkeys do?
a) They repeated the sailor’s actions.
b) They were touched by the sailor’s tears and returned the caps.
c) They took the cap off the sailor’s head.
Task 3. Listening. Examination Card 1
1. What is plagiarism?
Plagiarism is copying stuff from books or internet without letting people know where the stuff came from.
2. What do you need to do to avoid plagiarism?
Put the text in quotation marks and say something like «according to» and write the writes name. The best thing is go to the internet and search for «how to site sources?».
3. Why do people do it nowadays?
Lots of people do it nowadays because copy and paste it quick and easy.
4. How to avoid plagiarism?
The best thing is to make sure that what you write is really from your head.
Task 4. Talk about the given topic
SOS – Save Our Space. We need your help to clean up our city. What have you ever done or are going to do to keep it clea
A. Complete using the plural form of the words in the box.
1. Did you know that Jason’s dog has had three beautiful puppies?
2. The Spice Girls was an all-girl band, so there weren’t any men.
3. It’s a bit strange that Victor wears two watches — one on each arm.
4. If women do the same jobs as their husbands, they should be paid the same.
5. The dentist says I have to have two teeth taken out!
6. How many women were there at the show?
7. We’ve walked miles! My feet are hurting!
8. Mrs. Jenkins has just had a baby, so she’s got three children now.
B. Circle the correct word or phrase.
1. Your money is / are on the table in the dining room.
2. The advice you gave me was / were really useful. Thanks!
3. The cakes in that shop looks / look absolutely delicious.
4. There has / have been a lot of bad news recently.
5. Your homework was / were late. Please do it sooner next time.
6. Does / Do the information about the museum include the opening times?
7. We need new furniture in the dining room. It’s / They’re very old and scratched.
8. The fish in this tank all seems / seem to be ill.
9. I love your hair. It’s / They’re really soft.
10. Oh, no! The rice has / have gone all over the floor!
C. Complete using the phrases in the box. You have to use some phrases more than once. Where there is more than one answer, write all the answers.
Some — a litte — a piece of — a few
1. Sugar — some/a little sugar
2. Bread — a piece of bread
3. Bottles — a few bottles
4. Water — a little/some water
5. Fruit — some fruits
6. Toys — a few toys
7. Butter — a piece of butter
8. Music — some music
1. Ի՞նչ է աղը: Ինչպե՞ս է այն սովորաբար առաջանում:
Աղերն այն էլեկտրոլիտներն են, որոնց դիսոցման ժամանակ առաջանում են մետաղի կատիոններ և թթվային մնացորդի անիոններ։
2. Ի՞նչ է ատոմը:
Ատոմը փոքրագույն, քիմիապես անբաժանելի մասնիկ է։
3. Ո՞րն է ամենահայտնի աղը, որը մենք օգտագործում ենք ամեն օր:
Ամենահայտնի օգտագործվող աղը նատրիումի քլորիդն է` NaCl։
4. Ի՞նչ տարբերություն կա չեզոք, թթու և հիմնային աղերի միջև
Չեզոք աղերը ստացվում են թթուների լրիվ չեզոքասման արդյունքում, օրինակ՝ NaCl, KNO3, CuSO4։ Թթվային աղերը ստացվում են բազմահիմն թթուների ոչ լրիվ չեզոքացման արդյունքում, օրինակ՝ H2SO4 + NaOH = NaHSO4 + H2O։ Հիմնային աղերը ստացվում են բազմաթթվային հիմքերի ոչ լրիվ չեզոքացման արդյունքում, օրինակ՝ Cu(OH)2•CuCO3
5. Ինչպե՞ս է կոչվում այն պրոցեսը, երբ աղը ջրում լուծվելիս փոխազդում է ջրի հետ և փոխում լուծույթի pH-ը:
Այդ պրոցեսը կոչվում է հիդրոլիզ:
6. Ասա հետևյալ հիդրօքսիդների բանաձևերը.
ա) նատրիումի հիդրօքսիդ
NaOH
բ) կալցիումի հիդրօքսիդ
Ca(OH)2
գ) երկաթ(III)-ի հիդրօքսիդ
Fe(OH)3
7. Թվարկե՛ք քիմիական ռեակցիաների հատկանիշները:
Քիմիական ռեակցիաների հատկանիշներ են՝ գույնի, հոտի համի փոփոխությունը, էներգիայի անջատումը կամ կլանումը, նստվածքի առաջացումը և գազի անջատումը:
8. Ի՞նչ է նյութը, ի՞նչ է մարմինը։
Ֆիզիկական մարմինը դա ծավալ, զանգված ունեցող ցանկացած առարկա է: Նյութն այն է, ինչից կազմված են ֆիզիկական մարմինները` մեզ շրջապատող առարկաները:
9. Թվարկե՛ք նյութի ֆիզիկական հատկություններ։
Նյութերի ֆիզիկական հատկություններն են՝ ագրեգատային վիճակը, գույնը, հոտը, համը, խտությունը, ջերմահաղորդականությունը, էլեկտրահաղորդականությունը, հալման և եռման ջերմաստիճանները:
10. Թթուների բաղադրության մեջ պարտադիր ի՞նչ տարր կա։
Թթուները միշտ պարունակում են ջրածնի ատոմներ:
11. Ի՞նչ է օքսիդը։
Թթվածնի ատոմ պարունակող երկտարր միացությունները անվանվում են օքսիդներ:
12. Ո՞րն է մետաղական օքսիդի օրինակ։
Fe2O3
13. Ո՞րն է ոչ մետաղական օքսիդի օրինակ։
H2O
14. Ինչպե՞ս կարելի է ստանալ օքսիդներ։
Օքսիդներ կարելի է ստանալ պարզ նյութի և թթվածնի փոխազդեցությամբ, անկայուն կամ թույլ թթուն քայքայելիս, որոշ աղեր քայքայելիս և այլն․
15. Թվարկե՛ք ալկալիներին բնորոշ մեկ ֆիզիկական հատկություն։
Նրանք լավ լուծվում են ջրում և ջրային լուծույթներում տալիս են հիմքային հատկություն ունեցող լուծույթներ։
Առաջադրանքներ․
1) Գրե՛ք բազմանդամի կատարյալ տեսքը, որոշեք կարգը, ավագ անդամն ու ազատ անդամը․
ա) Բազմանդամի կատարյալ տեսքը — 3x7-x2+6x
կարգ — 7
ավագ անդամ — 3x7
ազատ անդամ — 0
բ) Բազմանդամի կատարյալ տեսքը — 16a3+5a2
կարգ — 3
ավագ անդամ — 16a3
ազատ անդամ — 0
գ) Բազմանդամի կատարյալ տեսքը — 3x2+5x-7
կարգ — 2
ավագ անդամ — 3x2
ազատ անդամ — -7
դ) Բազմանդամի կատարյալ տեսքը — 4x3+4x
կարգ — 3
ավագ անդամ — 4x3
ազատ անդամ — 0
ե) Բազմանդամի կատարյալ տեսքը — 9+7y2
կարգ — 2
ավագ անդամ — 9
ազատ անդամ — 0
զ) Բազմանդամի կատարյալ տեսքը — x4-6x4+4x
կարգ — 4
ավագ անդամ — x4
ազատ անդամ — 0
է)
ը) Բազմանդամի կատարյալ տեսքը — 6n3-2n3
կարգ — 3
ավագ անդամ — 6n3
ազատ անդամ — 0
2) P(x) բազմանդամը բաժանե՛ք Q(x)-ին: Գտե՛ք քանորդն ու մնացորդը.
ա) Քանորդ՝ 2x+1, մնացոորդ՝ 2
բ) Քանորդ՝ 2x2+3x-7, մնացորդ՝ -5
գ) Քանորդ՝ 1, մնացորդ՝ 2
դ) Քանորդ՝ 5x, մնացորդ՝ 9
ե)
զ)
3) Պարզեցրե՛ք արտահայտությունը.
ՀՈՒՇՈՒՄ. համարիչն առանց մնացորդի բաժանվում է հայտարարին։
ա) (x+5)(x-3)/x+5=(x-3)
բ) (x-3)(4x+7)/x-3=4x+7
գ) (3a-4)(2a-3)/3a-4=2a-3
դ) x(x+3)(x-2)/x-2=x(x=3)
ե)
1. Ո՞ր բազմացումն է կոչվում անսեռ` բերել օրինակներ։
Անսեռ բազմացում, բազմացման եղանակներ, որոնք իրականանում են առանց սեռական պրոցեսի՝ բեղմնավորության։ Անսեռ բազմացումը բնորոշ է բուսական և կենդանական միաբջիջ ու բազմաբջիջ օրգանիզմներին։ Անսեռ բազմացմանը մասնկացում է մեկ օրգանիզմ։ Անսեռ բազմացման օրինակ է միտոզը։
2. Ինչպե՞ս կսահմանեք սեռական բազմացումը, նկարագրել բացառությունները։
Սեռական բազմացման ընթացքում մասնակցում են երկու առանձնյակ` արական ու իգական, և դրանցից յուրաքանչյուրի սեռական գեղձերում առաջանում են սեռական բջիջներ` գամետներ։Իգական և արական գամետները ձուլվում են և առաջացնում զիգոտ` բեղմնավորվոծ ձվաբջիջ, որը նոր օրգանիզմիզարգացման սկիզբ է տալիս։ Սեռական բազմացում է մեյոզը։
3. Նկարագրել սեռական և անսեռ բազմացման առավելությունները և թերությունները։
Սեռական բազմացում
Առավելություններ – Գենետիկ բազմազանություն՝ ապահովում է տեսակների էվոլյուցիան և հարմարվողականությունը։ Ավելի մեծ դիմադրողականություն հիվանդությունների և շրջակա միջավայրի փոփոխությունների նկատմամբ։ Սերունդները կարող են ժառանգել ավելի բարենպաստ հատկանիշներ։ Թերություններ – Պահանջվում են երկու ծնող օրգանիզմներ, ինչը երբեմն բարդացնում է բազմացումը։ Սերունդների առաջացումը դանդաղ գործընթաց է։ Գենետիկական խառնման արդյունքում կարող են առաջանալ ոչ նպաստավոր մուտացիաներ։
Անսեռ բազմացում
Առավելություններ – Արագ բազմացում, ինչը թույլ է տալիս տեսակներին արագ աճել։ Պահանջվում է միայն մեկ ծնող, հեշտացնում է վերարտադրությունը։ Բացառում է գենետիկ խառնաշփոթությունը, ինչի շնորհիվ սերունդները ստանում են կայուն հատկանիշներ։
Թերություններ – Չկա գենետիկ բազմազանություն, ինչը նվազեցնում է հարմարվողականությունը։ Եթե ծնողն ունի որևէ գենետիկ թերություն, այն ամբողջությամբ փոխանցվում է սերունդներին։ Դժվարանում է նոր պայմաններին հարմարվելը, ինչը կարող է հանգեցնել տեսակների ոչնչացման։
Մհեր Մկրտչյան 